Στο πρώτο στάδιο οι συνταγές πήγαιναν με το ρεύμα της εποχής, με δωρεάν πατάτες στα ιερά πλακάκια που πάτησαν οι αγανακτισμένοι και με φανταχτερές αυτοκτονίες απελπισμένων μεσαιοταξιτών, που ενέπνεαν ειδικές επιτροπές σ' ένα είδος εξουσιαστικού παρακοινοβουλίου. Οταν τα βαρουφάκεια μιντιακά κεφάλαια αυτοανεφλέγησαν, κάτι σαν υποβοηθούμενη αυτοκτονία, οι φασίστες κυκλοφορούσαν χωρίς βραχιολάκι, αναλαμβάνοντας την πολιτική ευθύνη των προοιμίων του αίματος που θα χυθεί, και η κυβέρνηση έκανε ρεσάλτο στο μαύρο της ΕΡΤ με τον Παππά να πετάγεται ιδρωμένος, βλέποντας τον Πρετεντέρη σαν φάλαινα Μπόμπυ Ντικ, το παιχνίδι χόντρυνε. Η Ζωή βολεύτηκε με δυο κλειδιά για τρία γραφεία, και η ανταρσία του Μπάουντι της Δραχμής φέρνει πιο κοντά, σαν λίρα εκατό, τον Παναγιώτη με την Τερέζα Μέι απ' ό,τι τον Πάνο με τον Ντόναλντ και το ΟΧΙ του δημοψηφίσματος με το ΝΑΙ.

Ετσι περνάν απαρατήρητα τα φιτίλια του πολέμου, του πραγματικού πολέμου, που πλησιάζει όταν το αγοράκι με τα σπίρτα πάει στη Σερβία εν μέσω στρατιωτικών προετοιμασιών, για προαναγγελθείσες αλλαγές συνόρων στα Βαλκάνια, και ενώ όλοι κοιτάνε το «Τσεσμέ» που βγαίνει για έρευνες στο Αιγαίο, περνάει απαρατήρητο το Μπουντρούμ που εμποδίζει την πόντιση καλωδίου τριμερούς συμφωνίας (Ελλάδα - Κύπρος - Ισραήλ). Ο στόχος είναι ορατός. Ο λαός πρέπει να βλέπει τα τείχη της φυλακής του ως τη μέγιστη ασφάλεια που του εξασφαλίζουν το ΝΑΤΟ και η ΕΕ και την Κερκόπορτα στα χέρια της αριστεράς σαν αψίδα θριάμβου, που ανοίγει διάπλατα για να περάσει η ανάπτυξη, τρίβοντας τα μάτια της με όνειρο ζωής να μπορείς να οδηγηθείς απ' την κατάληψη λυκείων στην κατάληψη των μεγαλοαστικών κυλικείων για μεσημέρια κι όχι νύχτες με τον ταξικό σου εχθρό.

Υ.Γ. Οχι άλλη φωτό του Αλέξη σε θρησκευτικό τουρισμό, έλεος! (το πρώτο μέιλ μου στον Φλαμπουράρη).

Αντιπροσωπείες του ΕΑΜ και της κυβέρνησης στο υπουργείο Εξωτερικών μετά την υπογραφή της συμφωνίας. Από αριστερά: Σαράφης, Σιάντος, Τσιριμώκος, Σοφιανόπουλος, Ασκούτης, Παρτσαλίδης

Οι διαβουλεύσεις μεταξύ των εκπροσώπων του ΕΑΜ και της κυβέρνησης του Ν. Πλαστήρα, ξεκίνησαν στις 3 Φλεβάρη 1945 στη Βάρκιζα και κατέληξαν στις 12 του μηνός στη Συμφωνία.

Την αντιπροσωπεία του ΕΑΜ αποτελούσαν οι Γ. Σιάντος (Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ και επικεφαλής της αντιπροσωπείας), Μ. Παρτσαλίδης (Γραμματέας της ΚΕ του ΕΑΜ) και Η. Τσιριμώκος (ΓΓ του κόμματος Ενωση Λαϊκής Δημοκρατίας). Την κυβερνητική αντιπροσωπεία αποτελούσαν οι Ι. Σοφιανόπουλος (υπουργός Εξωτερικών και επικεφαλής της αντιπροσωπείας), Περ. Ράλλης (υπουργός Εσωτερικών) και Ι. Μακρόπουλος (υπουργός Γεωργίας). Στη Βάρκιζα, βρίσκονταν επίσης και διηύθυναν την κυβερνητική αντιπροσωπεία από τα παρασκήνια οι Βρετανοί Μακ Μίλαν και Λίπερ.

Η Συμφωνία της Βάρκιζας προέβλεπε τυπικά, μεταξύ άλλων: Τη διασφάλιση των πολιτικών και συνδικαλιστικών ελευθεριών, την άρση του στρατιωτικού νόμου, την άμεση απελευθέρωση των συλληφθέντων ΕΑΜιτών, την αμνήστευση των «πολιτικών αδικημάτων» που διαπράχθηκαν κατά τις μάχες του Δεκέμβρη (εξαιρούνταν τα «κοινά αδικήματα κατά της ζωής και της περιουσίας», καθώς και όσοι δεν παρέδιδαν τα όπλα έως την προκαθορισμένη ημερομηνία της 15ης Μάρτη), την απελευθέρωση των ομήρων του ΕΛΑΣ (όσοι κατηγορούνταν ως δοσίλογοι θα παραδίδονταν στη Δικαιοσύνη για να δικαστούν), τη συγκρότηση εθνικού στρατού, την άμεση αποστράτευση και αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, του ΕΛΑΝ και της Εθνικής Πολιτοφυλακής, την εκκαθάριση των κρατικών υπαλλήλων και των Σωμάτων Ασφαλείας από δοσιλογικά στοιχεία, και τέλος, τη διενέργεια το «ταχύτερο δυνατόν» ελεύθερων και γνήσιων εκλογών και δημοψηφίσματος για το πολιτειακό.¹

Μιλώντας στην ΚΕ του ΚΚΕ στις 14 Φλεβάρη, όπου συζητήθηκε η Συμφωνία, ο Γ. Ιωαννίδης μεταξύ άλλων είπε:

«Η γραμμή του Πολιτικού Γραφείου ήταν να συνάψουμε κάθε είδους συμφωνία, εκτός από μια τέτοια συμφωνία που δεν θα μας άφηνε κανένα ίχνος ελεύθερου πολιτικού βίου ή θα απαιτούσε να παραδοθούμε χωρίς όρους. Ηταν απαραίτητο να συνάψουμε τη συμφωνία. Η συμφωνία συνάφθηκε στις βάσεις που προβλέψαμε. Η αλήθεια είναι ότι ορισμένα σημεία της συμφωνίας θα μπορούσαν να αποσαφηνιστούν περισσότερο, αλλά αυτό δεν είναι η ουσία του όλου ζητήματος (...). Η σημερινή συμφωνία είναι αποτέλεσμα της διεθνούς κατάστασης της Ελλάδας (...). Δεν πρέπει να τρέφουμε αυταπάτες. Διεξάγουμε πόλεμο. Θα κερδίσουμε, αν θέσουμε σωστά αυτό το πράγμα. Είχαμε και έχουμε σωστή πολιτική, αλλά οι σημερινές συνθήκες δεν μας επιτρέπουν να την εφαρμόσουμε. Αν αύριο οι συνθήκες αλλάξουν θα νικήσουμε. Οι εσωτερικές αντιφάσεις της μπουρζουαζίας μας θα οξυνθούν περισσότερο και πρέπει να τις εκμεταλλευτούμε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

1. Να υποστηρίζουμε το συμμαχικό μέτωπο (τη συμφωνία) και να το επεκτείνουμε. Να δημιουργήσουμε πλατύ μέτωπο των δημοκρατικών δυνάμεων. Να συσπειρώσουμε στο μέτωπο αυτό όλες τις δημοκρατικές δυνάμεις, που δεν είναι φασιστικές, ακόμα και τον ίδιο τον Πλαστήρα. Θα οργανώσουμε γρήγορα το συνέδριο του ΕΑΜ.

2. Πρέπει να στρέψουμε την προσοχή στο Κόμμα μας. Πρέπει να ενισχύσουμε και να εξασφαλίσουμε τη δράση του κάτω από κάθε όρους. Το Πολιτικό Γραφείο πρέπει να μελετήσει το οργανωτικό ζήτημα και να βρει τις μεθόδους για την ποιοτική βελτίωση του Κόμματος.

3. Πρέπει να οργανώσουμε διαφωτιστική και προπαγανδιστική δραστηριότητα του Κόμματος στις τάξεις των κομματικών μελών και στο λαό (...).

Για το ζήτημα των Αγγλων: Δεν πρέπει να ξεχνάμε το ζήτημα της ανεξαρτησίας της χώρας. Κάθε φορά που τίθεται το ζήτημα από τη σκοπιά αυτή, πρέπει να υπογραμμίζουμε ότι η αγγλική επέμβαση δεν εξυπηρετεί την ομαλή πολιτική ανάπτυξη της χώρας».³

Την ίδια μέρα, συνεδρίασε και η ΚΕ του ΕΑΜ, η οποία ενέκρινε ομόφωνα τη Συμφωνία.⁴

Στις 15 Φλεβάρη η ΚΕ του ΕΛΑΣ εξέδωσε προκήρυξη για την αποστράτευση του ΕΛΑΣ. Απευθυνόμενη στους μαχητές του ΕΛΑΣ, ανάμεσα σε άλλα, σημείωνε: «Η συμφωνία της 12ης Φλεβάρη τερματίζει τον ένοπλο αγώνα σας. Τώρα, ήλθε η ώρα να καταθέσετε με τιμή τα δοξασμένα όπλα σας. Ομως το έργο σας δεν ολοκληρώθηκε. Ο δεύτερος μεγάλος σκοπός του αγώνα μας, η κατοχύρωση της λαϊκής κυριαρχίας και η δημιουργία των προϋποθέσεων εκείνων που θα εξασφαλίσουν την ανεμπόδιστη δημοκρατική εξέλιξη του τόπου, περιμένει την πραγματοποίησή του».⁵

Την ίδια μέρα εκδόθηκε και η σχετική Ημερήσια Διαταγή του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ. Οπως αναφέρει ο Στ. Σαράφης, ο Α. Βελουχιώτης αρνήθηκε αρχικά να υπογράψει τη διαταγή. Τότε ο Σαράφης του είπε πως, αν δεν την υπογράψει αυτός, τότε δεν θα την υπέγραφε και ο ίδιος, ζητώντας του να αποτανθεί στο Κόμμα. Το ίδιο βράδυ, ο Βελουχιώτης συνυπέγραψε τη διαταγή.⁶

Σε τηλεγράφημα που στάλθηκε στις 15 Φλεβάρη αναφέρονταν τα άμεσα καθήκοντα των ΚΟ του ΚΚΕ ως εξής:

«Σ' όλα τα μέλη μας, ΕΑΜ, ΕΛΑΣ αναλυθεί συμφωνία και οι λόγοι που επέβαλαν υπογραφή της -στοπ- Βασικές κατευθύνσεις -στοπ- πάλη για δημοκρατικές ελευθερίες και εξέλιξη Χώρας -στοπ- Διατήρηση ενότητας συμμαχικού αγώνα γραμμές ΕΑΜ και δημιουργία πλατιού πανδημοκρατικού μετώπου -στοπ- Διαφώτιση Κόμματος και λαού σημερινές συνθήκες πρώτιστο καθήκον -στοπ- οργανωτικά προβλήματα αποκτούν σήμερα αποφασιστική σημασία -στοπ- Ανάγκη εξασφαλιστεί λειτουργία και προφύλαξη οργανώσεων και τεχνικού μηχανισμού -στοπ- πάρουμε μέτρα σ' επιστράτευση οργανώνοντας εθνοφυλακή κομμ. δυνάμεις κατά υπόδειγμα παλιού AMI -στοπ- βασική προϋπόθεση πραγματοποίησης καθηκόντων μας είναι η σύνδεσή μας με τις μάζες -στοπ- συγκεκριμένες πράξεις τρομοκρατίας Κυβέρνησης Πλαστήρα πρέπει ξεσκεπάζονται καθημερινά από οργανώσεις -στοπ- Χαρακτηρισμός κυβέρνησης Πλαστήρα φασιστικής σήμερα όχι ορθός -στοπ- οργανώσεις μας με προσωπική ευθύνη γραμματέων περιοχής και σε συνεργασία καπεταναίους διαφυλάξουν σημαντικό μέρος οπλισμού -στοπ- Επίσης διαφυλάξουν τρόφιμα και άλλη περιουσία ΕΛΑΣ λ/σμο Πολ. Γραφείου -στοπ- Πρέπει γίνουν συνελεύσεις ανταρτών όπου εξηγηθεί γιατί διαλύθηκε ΕΛΑΣ και καθήκοντα ελασιτών με γυρισμό τους πόλεις και χωριά -στοπ- εξηγηθεί ελασίτες ότι θα δημιουργήσουμε συλλόγους αγωνιστών εθνικοαπελευθερωτικού πολέμου 1941-1944 όπου θα μπούνε όλοι ελασίτες φαντάροι αξιωματικοί».⁷

Στις 18 Φλεβάρη η καθοδήγηση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ επέστρεψε στην Αθήνα. Στα Τρίκαλα παρέμεινε η ΚΕ του ΕΛΑΣ για την τήρηση των στρατιωτικών όρων της Συμφωνίας. Τα μέλη της ΚΕ του ΕΛΑΣ - μεταξύ τους και ο Γ. Σιάντος - επέστρεψαν στην Αθήνα μαζί με τον ΓΣ του ΕΛΑΣ στις 4 Μάρτη.

Ο «Ριζοσπάστης», που έως τότε εκδιδόταν στα Τρίκαλα, άρχισε να τυπώνεται και πάλι στην πρωτεύουσα στις 20 Φλεβάρη (από τις 3 - 18 Φλεβάρη κυκλοφορούσε τοπική έκδοση Αθήνας του «Ριζοσπάστη»).

Η συγκέντρωση των όπλων του ΕΛΑΣ πραγματοποιήθηκε σε 32 πόλεις, όπου ο ΕΛΑΣ παρέδωσε περισσότερα όπλα από όσα είχε δεσμευτεί: «Από τα 42.500 όπλα που είχε αναληφθεί υποχρέωση παραδίδονται 49.200».⁸

Υπήρχαν και άλλα όπλα τα οποία έκρυψε ο ΕΛΑΣ σε διάφορες τοποθεσίες ανά την Ελλάδα, σύμφωνα και με τις παραπάνω οδηγίες προς τις ΚΟ του Κόμματος. ⁹

Σε λιγότερο από 48 ώρες μετά την υπογραφή της Συμφωνίας, οι επιθέσεις στα γραφεία της «Ελεύθερης Ελλάδας» και του «Ριζοσπάστη» (στις 13 και 14 Φλεβάρη αντίστοιχα), προμήνυαν τι θα επακολουθούσε. Ανήμερα της υπογραφής, η κυβέρνηση Πλαστήρα φρόντισε να ανασυστήσει το υφυπουργείο Ασφαλείας...

Η ηγεσία του ΚΚΕ έπρεπε να απορρίψει και την παραμικρή ιδέα για την παράδοση των όπλων και τη διάλυση του ΕΛΑΣ. Ομως, στις 28 Φλεβάρη 1945 ο ΕΛΑΣ αποστρατεύθηκε.

Στις 24 Μάρτη, ο Αρης με επιστολή του στην ΚΕ σημείωνε: «Οπως πιστεύω θα έχετε πεισθεί και σεις τώρα πως οι Ελληνες αντιδραστικοί και οι Αγγλοι κατακτητές δεν έχουν καμιά πρόθεση να εφαρμόσουν έστω κι αυτή την ετεροβαρή επιζήμια στα συμφέροντα του λαού μας και μη δίδουσα καμιά εγγύηση για το σεβασμό των ελευθεριών του λαού μας, συμφωνία της Βάρκιζας (...) πρόθεσή τους είναι (...) να οργανώσουν και να διεξάγουν με πλεονεκτικές γι' αυτούς συνθήκες τον εμφύλιο πόλεμο μ' όλα τα μέσα (...) δεν είναι αργά. Αργότερα σίγουρα θα είναι πολύ αργά και θα χρειαστούν τεράστιες θυσίες σε κόπους και σε αίμα για ν' αρχίσει κάτι σοβαρό. (...) μην αυταπατάστε ότι τα όπλα που κρύψαμε θα μπορέσετε αργότερα να τα χρησιμοποιήσετε. Οχι. Θα τα βρούνε σε λίγο οι εθνοφύλακες. Χρησιμοποιήστε τα - έστω και μέρος τους - από τώρα. Πρέπει να ξαναπάρει τα όπλα ο ΕΛΑΣ (...) ενεργήστε σύντομα και δραστήρια».¹⁰

Οι παράγοντες που οδήγησαν στην υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, πέρα από τη σταθερή ηττοπαθή άποψη ότι το ΚΚΕ και το ΕΑΜ δεν μπορούσαν να διεξάγουν αγώνα κατά των Αγγλων με θετικό αποτέλεσμα, ήταν πρωταρχικά: Η εμμονή στην κοινοβουλευτική στρατηγική της «ομαλής δημοκρατικής εξέλιξης», σε συνάρτηση και με την πίεση των συμμάχων του ΚΚΕ στο ΕΑΜ να υπογραφτεί συμφωνία, άρα η οπορτουνιστική άποψη ότι σε αυτήν την περίπτωση το ΕΑΜ θα διαλυθεί και το ΚΚΕ θα βρεθεί απομονωμένο.

Ακριβώς ένα χρόνο μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, συνήλθε στην Αθήνα η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ που αποφάσισε τελικά την προοδευτική έναρξη του ένοπλου αγώνα.

Με αφορμή τη Συμφωνία της Βάρκιζας, ανάμεσα στις πολλές ερμηνείες που έχουν διατυπωθεί για την ήττα του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ το Δεκέμβρη του 1944, αναφέρονται και τα περί ανικανότητας του κομματικού ηγετικού πυρήνα, έλλειψης πολιτικής διορατικότητας, αρνητικού επηρεασμού της ηγεσίας του ΚΚΕ από συμμαχικές δυνάμεις στο ΕΑΜ και άλλες παρόμοιες.

Οσο και αν τα παραπάνω αποτυπώνουν τη μία ή την άλλη πλευρά σε ένα σύνολο παραγόντων που οδήγησαν στην ήττα, παραγνωρίζουν ουσιαστικά διδάγματα που βγαίνουν γι' αυτήν την περίοδο:

-- Το Κόμμα μας δεν αντιμετώπισε τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα ως κρίκο για την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας, αλλά αυτονόμησε την πάλη ενάντια στους κατακτητές από την πάλη για την ανατροπή της αστικής εξουσίας.

-- Το αβάσιμο της άποψης που λέει ότι η συμμετοχή του ΚΚ σε κυβέρνηση συνεργασίας αποτελεί σκαλοπάτι για να προχωρήσει το κίνημα σε πιο προωθημένους στόχους, αποδείχτηκε περίτρανα και πριν το Δεκέμβρη του 1944, με τη συμμετοχή του ΚΚΕ και του ΕΑΜ στην κυβέρνηση Παπανδρέου («εθνικής ενότητας»). Παρά το γεγονός ότι ο λαός είχε και τα όπλα, έγινε ουρά των εξελίξεων που το άρμα τους έσυραν οι αστικές πολιτικές δυνάμεις.

-- Στην περίπτωση των εξελίξεων που ακολουθούσαν τη γερμανική κατοχή, η κατάκτηση της εργατικής εξουσίας προϋπέθετε διαχωρισμό των ΕΑΜικών δυνάμεων από τους πολιτικούς και στρατιωτικούς στόχους των «συμμάχων» και της κυβέρνησης Παπανδρέου, γεγονός που θα όξυνε πολύ περισσότερο την ταξική πάλη. Προϋπέθετε ακόμα αναδιάταξη των συμμαχιών μέσα στο ΕΑΜ - ΕΛΑΣ σε βάση επαναστατική και μετατροπή των φύτρων εξουσίας (Λαϊκός Στρατός, Λαϊκή Δικαιοσύνη) σε όργανα της επαναστατικής δράσης. Ακόμα: Επρεπε να προετοιμαστεί το Κόμμα και ισχυρές λαϊκές δυνάμεις για την εφαρμογή σχεδίου κατάληψης της Αθήνας, μετά την αποχώρηση των Γερμανών. Αυτό, σε συνδυασμό με αντίστοιχη δράση και συγκέντρωση δυνάμεων για την κατάληψη και άλλων βασικών κέντρων της χώρας, ιδιαίτερα της Θεσσαλονίκης.

-- Το Κόμμα μας ήταν ιδεολογικά - πολιτικά ανέτοιμο για να διαμορφώσει τέτοιες εξελίξεις. Το στάδιο της αστικοδημοκρατικής επανάστασης, που είχε χαράξει η 6η Ολομέλεια της ΚΕ, το Γενάρη του 1934 (και επικύρωσε λίγο αργότερα το 5ο Συνέδριο του ΚΚΕ), αποτέλεσε τη βάση πάνω στην οποία προσαρμόστηκε η στρατηγική του «αντιφασιστικού μετώπου», που υιοθέτησε το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ (8) (Δεκέμβρη 1935), σύμφωνα με τις αποφάσεις του 7ου Συνεδρίου της ΚΔ (Ιούλης - Αύγουστος 1935).

-- Η στρατηγική των αντιφασιστικών μετώπων πάλης στηριζόταν στην ανάλυση ότι «...οι εργαζόμενες μάζες σε μια σειρά καπιταλιστικές χώρες είναι υποχρεωμένες σήμερα να διαλέξουν συγκεκριμένα όχι ανάμεσα στη δικτατορία του προλεταριάτου και στην αστική δημοκρατία, αλλά ανάμεσα στην αστική δημοκρατία και το φασισμό». Με βάση αυτό, αμέσως μετά το 7ο Συνέδριο της ΚΔ και πριν από το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ, η 4η Ολομέλεια της ΚΕ (27 - 28 Σεπτεμβρίου 1935) αποφάσισε ότι: «...το ΚΚΕ συνεργάζεται όχι μόνο με τα σοσιαλιστικά και αγροτικά κόμματα (...) αλλά και όλα τα άλλα κόμματα (...) που στέκονται σε μια ελάχιστη δημοκρατική - αντιφασιστική βάση (...) όπως των Φιλελευθέρων». Είχε προηγηθεί η απόφαση της ΚΕ (Αύγουστος 1935), η οποία έθετε το στόχο για... το σχηματισμό της αντιφασιστικής - δημοκρατικής κυβέρνησης», με τη συμμετοχή του ΚΚΕ. Η ουσία του 6ου Συνεδρίου, όπως και της 4ης Ολομέλειας ήταν: Μέσα από την πάλη κατά του μοναρχοφασισμού, στη δημοκρατική επανάσταση και μετά στο σοσιαλισμό. Με βάση την παραπάνω στρατηγική αντιμετώπισε το ΚΚΕ και τις εξελίξεις τον Δεκέμβρη του '44.

-- Μια σειρά επικριτές του Δεκέμβρη και του ΚΚΕ ισχυρίζονται ότι η πολιτική γραμμή του Κόμματος ήταν αντιφατική, επειδή, όπως λένε, κινούνταν ανάμεσα στην πολιτική λύση και τον ένοπλο αγώνα για την κατάκτηση της εξουσίας με τη βία. Ομως, η ανατροπή του συσχετισμού δυνάμεων, όπως είχε διαμορφωθεί προς το τέλος της Κατοχής, προϋπέθετε ταξική σύγκρουση, αιματηρή τρομοκρατία εκ μέρους της αστικής τάξης, ανεξάρτητα από το πόσο το συνειδητοποιούσε το ίδιο το Κόμμα. Και στις δύο πλευρές υπήρχαν χιλιάδες νεκροί και τεράστιες υλικές καταστροφές, ταυτόχρονα με το όργιο της πτωματολογίας και της προβοκάτσιας που οργάνωσαν οι Βρετανοί και οι εγχώριοι κρατικοί μηχανισμοί. Ποια ομαλότητα ήταν δυνατό να έρθει, για παράδειγμα, μετά από το δολοφονικό όργιο των οργάνων της αστικής τάξης, των λαομίσητων Ταγμάτων Ασφαλείας, εναντίον χιλιάδων αγωνιστών, ακόμα και ανθρώπων που δεν είχαν ενεργή ανάμειξη στην οργανωμένη πάλη;

Αλλωστε, ο αστικός πολιτικός κόσμος που αντιστεκόταν στους κατακτητές παίρνοντας το μέρος της βρετανικής πλευράς, συνέδεε την απελευθέρωση με τη διατήρηση της καπιταλιστικής εξουσίας. Παρέμεινε αταλάντευτος σε αυτήν τη θέση, ακόμα και τότε που δεν μπορούσε ούτε στην Αθήνα να έρθει από την Αίγυπτο, δίχως τον εγγλέζικο στρατό και τους συμβιβασμούς του ΚΚΕ και του ΕΑΜ.

Το ΚΚΕ αντιμετώπισε τον ένοπλο αγώνα των 33 ημερών ως μέσο επίτευξης ενός στόχου που δεν έβγαινε από το πλαίσιο της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ομως η ταξική πάλη έχει τους δικούς της αδήριτους νόμους.

ΣΗΜ: Τα στοιχεία ανάλυσης για την πολιτική του ΚΚΕ σε σχέση με τη Συμφωνία της Βάρκιζας αντλήθηκαν από το βιβλίο «Δεκέμβρης του '44, Κρίσιμη ταξική σύγκρουση (άρθρα και ντοκουμέντα)», Συλλογικό - επιμέλεια: Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, «Σύγχρονη Εποχή» 2014.

Παραπομπές:

1. Το ΚΚΕ, Επίσημα Κείμενα τ. 5 σ. 411, 416.

2. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1949 - 1968, Β' τόμος, σελ. 624, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2012.

3. Εμφύλιος Πόλεμος: Εγγραφα από τα Γιουγκοσλαβικά και Βουλγαρικά Αρχεία, εκδ. «Παρατηρητής», Θεσσαλονίκη 1999, Βασίλης Κόντης - Σπυρίδων Σφέτας, Εγγραφο AJ, SKJ-CK, KMOV-Grcka, 1942-1947, IX 33/I-1-100 της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων και Επαφών της ΚΕ της Ενωσης Γιουγκοσλάβων Κομμουνιστών.

4. «Ριζοσπάστης» 20 Φλεβάρη 1945.

5. Π. Πετρίδης, «Στη δίνη του Εμφυλίου Πολέμου» Σπάνια ντοκουμέντα του ΕΑΜ (1944 - 1947)», σελ. 157, εκδ. «Προσκήνιο», Αθήνα, 1998.

6. Στέφανος Σαράφης, «Μετά τη Βάρκιζα», σελ. 16, εκδ. «Επικαιρότητα», Αθήνα, 1979.

7. Αρχείο ΚΚΕ - Εγγραφο 525983: Ραδ/τα Σιάντου - Ιωαννίδη προς τις ΚΟ του ΚΚΕ κατά τη μάχη του «Δεκέμβρη», 12/1944 - 2/1945, σελ. 9. Το συγκεκριμένο ραδιοτηλεγράφημα υπογράφει ο Ιωαννίδης.

8. ΕΑΜ «Λευκή Βίβλος. Παραβιάσεις της Βάρκιζας (Φλεβάρης - Ιούνης 1945)» στο Π. Πετρίδης (επ.) «Στη δίνη του Εμφυλίου Πολέμου. Σπάνια ντοκουμέντα του ΕΑΜ (1944 - 1947)» σελ. 179, εκδ. «Προσκήνιο», Αθήνα, 1998. Κατά τον Θ. Χατζή ο ΕΛΑΣ παρέδωσε 51.893 όπλα (Θανάση Χατζή, «Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε (1941 - 1945)», τ. Γ', σελ. 482, εκδ. «Παπαζήση», Αθήνα, 1979.

9. Σύμφωνα με τον Γ. Ιωαννίδη ο ΕΛΑΣ διέθετε συνολικά περί τα 70.000 όπλα. Γιάννης Ιωαννίδης, «Αναμνήσεις», σελ. 371, εκδ. «Θεμέλιο», Αθήνα, 1979.

10. Αρχείο ΚΚΕ - Εγγραφο 139162: Γράμμα του Θανάση Κλάρα (Αρη Βελουχιώτη) προς τα μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ 24/3/1945, σελ. 1 - 9.

Οι κομμουνιστές, μέσα από τα σωματεία και τους άλλους φορείς του κινήματος, είχαν καθοριστική συμβολή στην αντιπαράθεση με το ρατσιστικό δηλητήριο της Χρυσής Αυγής, με αφορμή τη φοίτηση προσφυγόπουλων σε σχολείο του Περάματος

Μες στο Γενάρη, με αφορμή το θέμα της εκπαίδευσης των προσφυγόπουλων, υπήρξε έντονη ιδεολογικοπολιτική διαπάλη με την εγκληματική ναζιστική Χρυσή Αυγή, που προσπαθεί να χύσει το ρατσιστικό της δηλητήριο. Με βάση την εμπειρία από το Πέραμα, θα γίνει προσπάθεια να φωτιστούν ορισμένες πλευρές της διαπάλης, χωρίς να εξαντλείται το θέμα.

Εχει μέθοδο. Βγαίνει μπροστά μια ομάδα μελών της, με την ακομμάτιστη προβιά του κατοίκου, του γονιού ή ό,τι της είναι πρόσφορο για να ξετυλίξει το βρώμικο σχέδιό της. Αυτή η ομάδα στη συνέχεια καλεί δήθεν αυθόρμητα μόνο τη ΧΑ να παρευρεθεί στη διαμαρτυρία της, και ως εκ θαύματος οι αυτόκλητοι σωτήρες εμφανίζονται.

Με ποιες μορφές δουλεύει; Είδαν όλοι τις εικόνες τραμπουκισμών, το «ντου» σε δημοτικό σχολείο (!), ψέματα όπως η δήθεν ψηφοφορία που έληξε 86-0 για να μην έρθουν τα προσφυγόπουλα, ψηφοφορία που δεν έγινε ποτέ, ενώ είναι κοινό μυστικό ότι οι απειλές και οι εκβιασμοί σε γονείς και εργαζόμενους είναι μόνιμο στοιχείο. Στη συνέλευση του σωματείου καθαριστριών, η καθαρίστρια του σχολείου του Ν. Ικονίου κατήγγειλε ότι δέχεται απειλές. Οσο για το ποιος εξαπολύει τις απειλές, οι υποθέσεις όλων ανεξάρτητα από πολιτική τοποθέτηση κλίνουν προς τη ΧΑ (αιφνιδιάζεται κανείς;).

Είναι γεγονός ότι η ΧΑ στη συγκεκριμένη γειτονιά έχει έναν πυρήνα μελών, που δημιουργούν χάβρα και ένα κλίμα για να μην υπάρχει άλλη φωνή. Γι' αυτό επιχείρησαν ανεπιτυχώς να φιμώσουν το ΔΣ της Ενωσης Γονέων Περάματος, ενώ έκαναν έντονες παρατηρήσεις σε δασκάλα που ζήτησε από τους μαθητές να φτιάξουν χειροτεχνίες για να υποδεχτούν τα προσφυγόπουλα.

Βρίσκει σύμμαχο μια σκληρή αντιλαϊκή πολιτική, που γεννά πολλά προβλήματα στην εργατική - λαϊκή οικογένεια. Ετσι, στο βαθμό που κόσμος που βασανίζεται δεν έχει επαφή με το οργανωμένο κίνημα, είναι πιθανό να παρασυρθεί από συντηρητικές αντιλήψεις που διοχετεύονται ούτως ή άλλως και από τις υπόλοιπες αστικές πολιτικές δυνάμεις.

Ακούστηκαν πολλά: Για τον κίνδυνο της «ισλαμοποίησης», ότι «θα αλλοιωθεί το έθνος» κ.λπ. αν έρθουν στο σχολείο 20 κυνηγημένα προσφυγόπουλα. Για τον «κίνδυνο υγείας από έλλειψη εμβολιασμών» κ.ο.κ. Πρόκειται για προσχηματικό επιχείρημα, γιατί δεν ξεδιπλώνεται πάλη ενάντια στο κράτος που έχει ευθύνη για να φροντίζει για την υγεία όλων ανεξαιρέτως των παιδιών, αλλά «σηκώθηκε κλίμα» για να μην έρθουν τα προσφυγόπουλα στο σχολείο. Την ίδια στιγμή, είναι πολλά τα ελληνόπουλα που δεν έχουν κάνει εμβόλια.

Ακούστηκε, επίσης, ότι τα προσφυγόπουλα είναι «εγκληματικά στοιχεία». Στο σπίτι του κρεμασμένου όμως δεν θα έπρεπε να μιλάνε για σκοινί. Οι υπόδικοι για δολοφονίες, επιθέσεις, αυτοί που είναι πάμπλουτοι με μηδενικές φορολογικές δηλώσεις (!), λένε ότι εξάχρονα παιδιά θα είναι μαχαιροβγάλτες! Οπως ειπώθηκε ότι πρόκειται για παράτυπους μετανάστες. Οχι! Το 10χρονο από το Αφγανιστάν ή από τη Συρία δεν είναι οικονομικός μετανάστης, είναι παιδάκι. Αυτή είναι η απλή αλήθεια.

Τι κάνει η ΧΑ σε ένα χώρο που γειτνιάζει με σημαντικά και κρίσιμης σημασίας σημεία, όπως το λιμάνι και η Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη;

Αυτή τη χρονική στιγμή, είναι μπροστάρης στην προσπάθεια να φτιαχτεί 100% εργοδοτικό σωματείο. Προσπάθεια που έχει απασχολήσει την εργοδοσία σε διάφορες στιγμές. Μάλιστα, στο παρελθόν, στην προσπάθεια να φτιαχτεί «αντισύνδεσμος» που θα δρα κόντρα στο ταξικό Συνδικάτο Μετάλλου, είχαν μπει μπροστά δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ.

Η ΧΑ «σηκώνει» επίσης το κύριο αντικομμουνιστικό μέτωπο. Με όλες τις μορφές. Σπέρνει το δηλητήριο του ρατσισμού διαιρώντας τους εργάτες, τα θύματα της εκμετάλλευσης. Αποπροσανατολίζει από την αιτία των προβλημάτων, που είναι το καπιταλιστικό κέρδος, κρύβει ότι το φαΐ από το τραπέζι των Ελλήνων εργαζομένων δεν το παίρνει ο κυνηγημένος πρόσφυγας ή ο μετανάστης, αλλά ο εφοπλιστής, ο τραπεζίτης, ο μεγαλοεργολάβος, ο μεγαλοεπιχειρηματίας.

Με βάση τα παραπάνω, δεν είναι τυχαία η άπλετη στήριξη της ΧΑ από μερίδες του κεφαλαίου. Ούτε ήταν τυχαία η παρουσία συγκεκριμένων μεγαλοεργολάβων, που σχετίζονται είτε με τη Ζώνη είτε με το λιμάνι, έξω από το Δημοτικό Σχολείο, παρόλο που δεν είναι γονείς μαθητών στο συγκεκριμένο σχολείο.

Η ΧΑ είναι εκείνο το χρήσιμο γρανάζι που προσπαθεί να στρώσει το έδαφος για να πατήσει πιο εύκολα η ένταση της εκμετάλλευσης, ειδικά σε μια φάση που ο ελληνικός καπιταλισμός είναι πιθανό να περάσει σε φάση αναιμικής ανάκαμψης, με όρο και προϋπόθεση την παραμονή βάρβαρων μέτρων που χτυπούν την τιμή της εργατικής δύναμης, βάζουν μπουρλότο στις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, υπονομεύουν την υγιεινή και την ασφάλεια που για το κεφάλαιο είναι κόστος.

Κι αυτό, ειδικά σε μια περιοχή που έχει σημασία για το κεφάλαιο, αφού μες στις επιδιώξεις της αστικής τάξης είναι η ανάδειξη της χώρας σε ενεργειακό και εμπορικό κόμβο, με το λιμάνι του Πειραιά να έχει στρατηγική σημασία.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ έχει βαριές ευθύνες. Η συμμετοχή της στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, στους οποίους έχει ψηφίσει τα πάντα, η συμμετοχή της χώρας στον πόλεμο με όποιον τρόπο της έχει ζητηθεί, συμβάλλουν στην ύπαρξη προσφυγικών ροών.

Οι αποφάσεις της ΕΕ και ειδικά η συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας, που εγκλωβίζει χιλιάδες πρόσφυγες σε άθλιες συνθήκες, φέρουν φαρδιά πλατιά και την υπογραφή της κυβέρνησης.

Ο τρόπος επίσης που επιλέχτηκε και μεθοδεύτηκε η επιλογή του σχολείου στο Πέραμα, έδωσε το περιθώριο στη ΧΑ να απλώσει το δηλητήριό της.

Πέρα όμως απ' όλα αυτά, είναι ένα θέμα ότι σε καμιά ανακοίνωση κρατικού φορέα δεν υπάρχει αναφορά στη ΧΑ σε σχέση με τα γεγονότα στο Δημοτικό Σχολείο του Ν. Ικονίου. Η ανακοίνωση του υπουργείου Παιδείας μίλαγε για επεισόδια από εξωσχολικούς (!), η δημοτική αρχή που είναι ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ δεν είπε τη λέξη ΧΑ, ενώ και οι διευθυντές των σχολείων, που είναι στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, αφαιρούσαν από τα ψηφίσματα των μαθητών τη λέξη ΧΑ.

Προκαλεί εντύπωση αυτή η τακτική, πόσο μάλλον αν την συνδυάσει κανείς με τα σφιχταγκαλιάσματα κυβέρνησης και ΧΑ στο Καστελόριζο.

Οι κομμουνιστές, οι φίλοι του Κόμματος αντιπάλεψαν με αποφασιστικότητα τις ρατσιστικές αντιλήψεις. Με υπομονή αλλά και σταθερότητα, δουλέψαμε και συνεχίζουμε να δουλεύουμε. Γιατί η πάλη για να μπει τέρμα στην αντιλαϊκή πολιτική, για να καλυφθούν οι ανάγκες, που την ικανοποίησή τους μας στερεί η πλουτοκρατία, η πάλη για την ανατροπή του σημερινού σάπιου έως το μεδούλι συστήματος, που γεννά φτώχεια, ανεργία, πολέμους, κρίσεις, περνάει μέσα από την πάλη ενάντια στο μακρύ χέρι του συστήματος, που είναι η ΧΑ και ο φασισμός.

Χωρίς ταλάντευση αποκαλύψαμε το βρώμικο πολιτικό σχέδιο της ΧΑ. Δεν είχε κανένα κίνητρο αγάπης προς τα παιδιά, γιατί η αλήθεια είναι ότι όποιος αγαπάει τα παιδιά αγαπάει τα παιδιά όλου του κόσμου, δεν τα χωρίζει με βάση το χρώμα και το θρήσκευμα, δεν καλλιεργεί το μίσος σε μικρούς μαθητές Δημοτικού.

Αναδείξαμε τις αιτίες που οδηγούν τους πρόσφυγες και τους μετανάστες μακριά από την πατρίδα τους. Είναι ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος, η φτώχεια και η ανέχεια σε συνθήκες ιμπεριαλιστικής ειρήνης, είναι οι ίδιοι ακριβώς λόγοι που έκαναν πρόσφυγες πολλούς από τους προγόνους των Ελλήνων.

Δείξαμε ότι τα προσφυγόπουλα είναι ανάγκη να αγαπήσουν τον τόπο που τα φιλοξενεί και να μη νιώθουν κυνηγημένα και εχθρικά.

Συγκρουστήκαμε με τα βαθιά συντηρητικά - ρατσιστικά επιχειρήματα και με την παρουσία και πρωτοπόρα δράση των κομμουνιστών αρχίζει να σπάει ο φόβος και το κλίμα τρομοκρατίας. Ηταν θετική η μαζική συμμετοχή του κόσμου στην υποδοχή των προσφυγόπουλων που πήγαν στο σχολείο, με ξεχωριστή την παρουσία πολλών δεκάδων μαθητών από τα Γυμνάσια και τα Λύκεια του Περάματος.

Τι στοιχεία να κρατήσουμε:

Υπήρχε έγκαιρη προετοιμασία για το ζήτημα, τόσο ιδεολογική όσο και στο κίνημα, ειδικά σε γονείς και δασκάλους. Η ΤΕ Πειραιά του ΚΚΕ είχε δουλέψει πάνω στο θέμα της εκπαίδευσης των προσφυγόπουλων με ειδική ανακοίνωση μήνες πριν, ενώ είχε προηγηθεί αντιπαράθεση με ρατσιστικές απόψεις με αφορμή και το κέντρο για τους πρόσφυγες στο Σχιστό.

Υπήρξε έγκαιρη, πολύμορφη παρέμβαση στο συγκεκριμένο ζήτημα στο σχολείο του Ν. Ικονίου από την αρχή: Παρουσία έξω από το σχολείο, παρέμβαση της Ενωσης Γονέων, ανακοινώσεις τόσο από το Κόμμα όσο και από μαζικές οργανώσεις. Οργανώθηκαν συσκέψεις γονέων και σωματείων. Πραγματοποιήθηκε συλλαλητήριο στο Πέραμα. Εγινε παρέμβαση στο Δημοτικό Συμβούλιο.

Σημαντικό στοιχείο ήταν η παρέμβαση του εργατικού - λαϊκού κινήματος. Με την ανακοίνωση των σωματείων για το θέμα έγιναν περιοδείες και εξορμήσεις σε χώρους δουλειάς, οργανώθηκε η πρωτοβουλία υποδοχής των προσφυγόπουλων την πρώτη τους μέρα στο σχολείο.

Υπήρξε μέτωπο με δυνάμεις και απόψεις που «ξαναζέσταιναν» τη γραμμή του αντιφασιστικού μετώπου.

Υπήρχε διευρυμένο περιεχόμενο στην παρέμβασή μας. Παράλληλα με τα αιτήματα που αφορούσαν την εκπαίδευση των προσφυγόπουλων και τους όρους και τις προϋποθέσεις για να πραγματοποιηθεί, ανοίχτηκαν ζητήματα που αφορούσαν συνολικά την κατάσταση στα σχολεία του Περάματος, για τα οποία οι κομμουνιστές μέσα στις μαζικές οργανώσεις τα διεκδικούσαν και συνεχίζουν να διεκδικούν. Για τις ελλείψεις στα σχολεία, τα προβλήματα με την ποιότητα του φαγητού όσον αφορά το πρόγραμμα σίτισης, για τις ελλείψεις στη θέρμανση, με τη διεκδίκηση των 300.000 ευρώ που έχουν εγκριθεί μετά από παρέμβαση των κομμουνιστών συμβούλων από την Περιφέρεια και τα οποία εμφανίζονται μπλοκαρισμένα. Στα συγκεκριμένα θέματα δίνεται συνέχεια με αγωνιστικές πρωτοβουλίες.

Το επόμενο διάστημα θα συνεχιστεί αυτή η δουλειά. Με ένταση της πολιτικής δραστηριότητας και της κομματικής παρέμβασης για όλα τα ζητήματα που αφορούν την εργατική - λαϊκή οικογένεια. Με πρωτοπόρα δράση στο κίνημα, με διεκδικήσεις για όλο τον κόσμο που έχει ανάγκη και ειδικά για τα παιδιά. Και για τα Ελληνόπουλα, που θα συνεχιστεί η αγωνιστική δραστηριότητα, την οποία μόνιμα έχουν οι κομμουνιστές, αλλά και για τα προσφυγόπουλα. Για να μπορούν όλα τα παιδιά του κόσμου να μεγαλώσουν όπως τους αξίζει και όχι όπως επιβάλλει η πολιτική του κεφαλαίου.