Τεράστιες ελλείψεις διαθέσιμων κλινών σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) αντιμετωπίζει η χώρα μας, με αποτέλεσμα να είναι καθημερινό φαινόμενο η αγωνιώδης αναζήτηση κλίνης ΜΕΘ και κυρίως στο λεκανοπέδιο της Αττικής. Κι όμως, περίπου 100 κλίνες ΜΕΘ παραμένουν «κλειστές», κυρίως εξαιτίας της έλλειψης του απαραίτητου νοσηλευτικού προσωπικού.

Αυτή η μάχη για τη σωτηρία ενός πολυτραυματία - σε συνδυασμό με τις ελλείψεις στα δημόσια νοσοκομεία - οδηγεί πολλές φορές σε ιδιωτικά νοσηλευτήρια όπου ο άρρωστος καλείται να πληρώσει 500.000 - 1.000.000 δραχμές για κάθε μέρα νοσηλείας για να καλύψει την ανεπάρκεια του δημόσιου τομέα. Κι όταν η οικογένεια ξετιναχτεί στην κυριολεξία, τότε οι επιχειρηματίες αναζητούν ένα κρεβάτι σε κάποια ΜΕΘ των δημόσιων νοσοκομείων...

Οι ΜΕΘ, πέρα απ' την πολιτική υποβάθμισης, απειλούνται άμεσα και ως θεσμός.

Μέχρι τώρα οι ΜΕΘ λειτουργούν μεικτές, για όποιον δηλαδή και από όποια κλινική τις χρειαστεί. Τώρα όμως βρίσκεται υπό συζήτηση η κατάταξή τους σε σε παθολογικές και χειρουργικές, με αποτέλεσμα να μετατραπούν ουσιαστικά σε παραρτήματα των διαφόρων κλινικών που θα λειτουργούν για την εξυπηρέτηση της «πελατείας» τους.

Οι εντατικολόγοι έχουν αποτυπώσει με λεπτομέρειες τις ανάγκες της χώρας σε κάθε χρονική στιγμή, αλλά ποτέ δεν υπήρξε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο κάλυψης των αναγκών.

Σύμφωνα με στοιχεία που παραχώρησε στο «Ρ» ο Γιώργος Μπαλτόπουλος, πρόεδρος της αρμόδιας Επιτροπής του υπουργείου Υγείας για τις ΜΕΘ, στη χώρα μας βρίσκονται σε λειτουργία 460 κλίνες ΜΕΘ (αναλυτικά στοιχεία ανά Περιφερειακό Σύστημα Υγείας φαίνονται στον πίνακα).

Το Σεπτέμβρη του 1997 ήταν 319 και το Σεπτέμβρη του 2001 ήταν 407. Το 1997 έγινε η πρώτη μέτρηση των αναγκών και έδειξε ότι για να καλυφθούν οι ανάγκες χρειάζονταν τότε 560 κλίνες ΜΕΘ. Δηλαδή υπήρχε έλλειψη 240 κλινών σε σχέση με τις - τότε - ανάγκες.

Γενικά τα κρεβάτια των ΜΕΘ καλύπτουν 3-10% των ενεργών κρεβατιών των νοσοκομείων, αφού αφαιρεθούν τα κρεβάτια των ψυχιατρικών κλινικών. Σήμερα οι μετρηθείσες ανάγκες είναι αυξημένες κατά 10 - 15% σε σχέση με τις εκτιμήσεις του 1997: Μ' άλλα λόγια, θα έπρεπε να λειτουργούν 615 - 645 κλίνες αλλά υπάρχουν αναπτυγμένες μόνο 460.

Δηλαδή, την τελευταία πενταετία παρατηρείται ένα σταθερό έλλειμμα 200 κλινών στην εντατική ιατρική. «Μείζον πρόβλημα για τη λειτουργία των ΜΕΘ αποτελεί η έλλειψη νοσηλευτών», επισημαίνει στο «Ρ» ο Γ. Μπαλτόπουλος, που πέραν των άλλων είναι διευθυντής της Πανεπιστημιακής ΜΕΘ του ΚΑΤ που μεταφέρθηκε εκεί από τους «Αγιους Ανάργυρους», μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1999. Σημειωτέον, ότι με αυτή τη μεταφορά οι κλίνες ΜΕΘ των «Αγίων Αναργύρων» συρρικνώθηκαν από 12 σε εφτά.

«Για κάθε κρεβάτι ΜΕΘ, συνεχίζει ο Γ. Μπαλτόπουλος, χρειάζονται 4 νοσηλευτές που δεν τους έχουμε. Η αναλογία νοσηλευτών, στην Ελλάδα, είναι 2,6 - 2,8 νοσηλευτές ανά κρεβάτι ΜΕΘ που λειτουργεί. Τουλάχιστον 50 παραπάνω κλίνες, θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αν υπήρχαν νοσηλευτές».

Πέραν των άλλων, με την πρόσληψη νοσηλευτών θα μπορούσε να αυξηθεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και έτσι, να απελευθερώνονται κρεβάτια γρηγορότερα. Πολλοί ασθενείς όμως μένουν για αρκετές μέρες στη ΜΕΘ γιατί δεν υπάρχουν οι απαραίτητες Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας (ΜΑΦ) για την παρακολούθηση των ασθενών, αφού η μεταφορά τους σε κλινικές του ΕΣΥ που επίσης αντιμετωπίζουν προβλήματα έλλειψης προσωπικού, είναι τουλάχιστον επικίνδυνη. «Ετσι, οι ασθενείς παραμένουν στη ΜΕΘ με τον κίνδυνο να προσβληθούν από λοιμώξεις και η χώρα αποστερείται κλίνες ΜΕΘ», επισημαίνει ο Γ. Μπαλτόπουλος και τονίζει ότι οι ΜΑΦ πρέπει να είναι εξάρτημα όλων των ΜΕΘ της χώρας, με αριθμό κλινών που να φτάνουν το 50 - 100% του αριθμού των κλινών ΜΕΘ.

Οι μεγάλες ελλείψεις νοσηλευτικού προσωπικού που κρατούν κλειστές 100 κλίνες ΜΕΘ πανελλαδικά, η μη ορθολογική διαχείριση κρεβατιών, το ηλικιωμένο νοσηλευτικό προσωπικό και η κατασπατάληση πόρων, ακριβώς γι' αυτό το λόγο αποτελούν τις τρεις βασικότερες πτυχές του προβλήματος των ΜΕΘ στη χώρα μας, σύμφωνα με τον Νίκο Φίλια, πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας.

Ο Ν. Φίλιας είναι διευθυντής της ΜΕΘ του «Αγίου Σάββα». Η ΜΕΘ διαθέτει εφτά κλίνες, αλλά λειτουργούν μόνο οι έξι λόγω έλλειψης νοσηλευτικού προσωπικού. Για τη λειτουργία των εφτά κλινών η ΜΕΘ χρειάζεται 24 νοσηλευτές αλλά εργάζονται μόνο 17.

Για τον Ν. Φίλια, το πρόβλημα των κλινών ΜΕΘ δεν είναι μόνο ο μειωμένος αριθμός τους, αλλά κυρίως και ο τρόπος διαχείρισής τους. «Αν οι ασθενείς έμεναν το χρόνο που πραγματικά χρειάζονται νοσηλεία, θα ήταν σαν να ρίχναμε στο "στίβο" 200 - 250 ακόμα κρεβάτια», επισημαίνει. Οπως εξηγεί, οι ασθενείς μένουν κατά μέσο όρο 4 - 6 μέρες παραπάνω απ' όσο χρειάζεται στη ΜΕΘ γιατί είναι δύσκολο να μεταφερθούν στα τμήματα. Και οι καθυστερήσεις αυτές μεταφράζονται σε τεράστια ποσά που δαπανώνται άσκοπα, αφού μια κλίνη ΜΕΘ κοστίζει τετραπλάσια από ένα κοινό κρεβάτι δημόσιου νοσοκομείου.

«Το επιχείρημα ότι δεν υπάρχουν πόροι δεν το δεχόμαστε, τονίζει ο Ν. Φίλιας, στο κάτω κάτω ας μας πει κάποιος τι βελτιώθηκε με την περίφημη "μεταρρύθμιση" στα νοσοκομεία; Ουσιαστικά τίποτα».

Στο Λεκανοπέδιο σήμερα, επισημαίνει ο Ν. Φίλιας, υπάρχουν 20 - 30 κλίνες ΜΕΘ σε δημόσια νοσοκομεία που δεν είναι συνδεδεμένες με το ΕΚΑΒ και δε χρησιμοποιούνται για την περίθαλψη των βαρέως πασχόντων και των πολυτραυματιών. «Το πρόβλημα λοιπόν, συνεχίζει, δεν είναι μόνο αριθμητικό. Το να εγκατασταθούν 40 ή και 50 κλίνες ΜΕΘ στο Χαϊδάρι, λειτουργώντας προσκολλημένες σε διάφορες κλινικές, θα σήμαινε ότι θα είχαμε δημόσιες κλίνες ΜΕΘ των οποίων η διαχείριση θα γινόταν με ιδιωτικά κριτήρια».

Κι όταν στην αναζήτηση για διαθέσιμη κλίνη δε βρίσκεται στα δημόσια νοσοκομεία, οι ασθενείς καταλήγουν στις ιδιωτικές κλινικές. Οπου οι οικογένειές τους εξαναγκάζονται να ξεπουλάνε ό,τι έχουν και δεν έχουν για να σώσουν το δικό τους άνθρωπο.

Κι όμως, η Πολιτεία «υποθάλπει» τη διαιώνιση και επέκταση αυτής της κατάστασης. Οπως υπογράμμισε ο Ν. Φίλιας, οι ΜΕΘ λειτουργούν οργανωμένα από το 1983 στα περισσότερα νοσοκομεία της Αθήνας και αρκετά της περιφέρειας, ως πολυδύναμα αυτόνομα τμήματα, καλύπτοντας τις ανάγκες των νοσοκομείων στα οποία στεγάζονται και του υπόλοιπου πληθυσμού και αποτέλεσαν νησίδα δημοκρατίας μέσα στα νοσοκομεία και το εναπομείναν δημόσιο σύστημα Υγείας. Αφού, πέρα από τις όποιες ελλείψεις, κάθε ασθενής ή πολυτραυματίας, οποιασδήποτε κοινωνικής τάξης ή εθνικότητας μπορούσε να νοσηλευτεί σε αυτές.

«Αυτός ο πετυχημένος, στην ουσία του, θεσμός απειλείται σήμερα και μάλιστα αυθαίρετα. Αφού, για την εξυπηρέτηση προσωπικών συμφερόντων, οι ΜΕΘ μετατρέπονται σε "παραμάγαζα" των κλινικών. Οπου, όποιος έχει τις απαραίτητες προσβάσεις στο υπουργείο Υγείας, μπορεί να ιδρύσει κατά το δοκούν και με δημόσιους πόρους ΜΕΘ, για την εξυπηρέτηση των ασθενών της κλινικής του ή άλλων ημετέρων», εξηγεί ο Ν. Φίλιας.

Το υπουργείο Υγείας επίσημα αρνείται αυτή την κατεύθυνση, στην πράξη όμως με πρόσφατη επιστολή του Α' ΠεΣΥ και του υπουργείου προς το «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο, ζητά τη δημιουργία μονάδας τραύματος ή χειρουργικής ΜΕΘ, προσκολλώντας τη νέα Μονάδα σε συγκεκριμένες ειδικότητες και μάλιστα με τρόπο που δεν είναι επιστημονικά, κοινωνικά και οικονομικά λειτουργικός. «Στις περισσότερες ΜΕΘ σήμερα δε βάζουμε κανένα κριτήριο για να δεχτούμε ένα περιστατικό, πέρα από τις προοπτικές που έχει να επιβιώσει», τονίζει ο Ν. Φίλιας.

Παράλογο, πανάκριβο και επικίνδυνο χαρακτήρισε ο Ν. Φίλιας και το σύστημα εφημερίας συνολικά των νοσοκομείων. Από μια γρήγορη ματιά στους φακέλους των ασθενών που νοσηλεύονταν την ημέρα της επίσκεψης του «Ρ» στη Μονάδα του «Αγίου Σάββα», προκύπτει ότι ασθενής που χτυπήθηκε στην Καλλιθέα έκανε πέντε ώρες να φτάσει στη ΜΕΘ, ενώ ασθενής από την Πάρο έκανε 24 ώρες μέχρι να μπει στην Εντατική. «Κανένα νοσοκομείο, εκτός από τον "Ευαγγελισμό" δε διαθέτει όλες τις ειδικότητες. Ετσι, οι ασθενείς αλλάζουν 2 - 3 νοσοκομεία μέχρι να φτάσουν στη Μονάδα», επισημαίνει ο Ν. Φίλιας. Στις αρχές του χρόνου η Εταιρεία, σε συνεργασία με την Ελληνική Αναισθησιολογική Εταιρεία και την Εταιρεία Εντατικής και Αναισθησιολογίας Βορείου Ελλάδας κατέθεσε προτάσεις για την οργάνωση και τη λειτουργία των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών. Το υπουργείο Υγείας δεν μπήκε καν στον κόπο να απαντήσει.