Πέμπτη 11 Φλεβάρη 2016
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΤΖΟΥΛΙΟ ΡΙΤΣΙΑΡΕΛΙ
Ο λαβύρινθος της σιωπής

Απόλυτα συνδεδεμένη με το «Γυμνό ανάμεσα στους λύκους» (1963) του Μπάιερ η πρώτη γερμανική ταινία του Μιλανέζου Τζούλιο Ριτσιαρέλι, τοποθετείται σε μια κουρασμένη μεταπολεμική Γερμανία, στη Φρανκφούρτη του 1958, που θέλει να ξεχάσει, αν όχι να αποποιηθεί, το ναζιστικό της παρελθόν. Προσωπικό δράμα και κυρίως δικαστικό θρίλερ, με υποχρεωτικές του είδους σκηνές, με ίντριγκα τύπου «ένας εναντίον όλων» στο κυνήγι της αλήθειας για ό,τι συνέβη στα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου, σε μια κοινωνία χρωματισμένη με πεισματική άρνηση - το Αουσβιτς άγνωστη λέξη - η ταινία αποτυπώνει μια σελίδα Ιστορίας. 20 χρόνια μετά τη δίκη της Νυρεμβέργης και δυο χρόνια μετά τη δίκη του Αϊχμαν στην Ιερουσαλήμ, έγινε κατορθωτό να συρθούν στα δικαστήρια της Φρανκφούρτης το 1963-65 22 ναζιστές βασανιστές, εγκληματίες πολέμου, ντυμένοι το κοστούμι του κοινού πολίτη. Μόνο 6 καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη, ενώ «αποναζιστοποίηση» ουδέποτε επιτεύχθηκε. Κομψά κινηματογραφημένη η ταινία, με την αφήγηση, που αναμειγνύει χαρακτήρες πραγματικούς και μυθοπλασίας, να κείται στην επιφάνεια και να μην εξέχει τίποτα που να σκαλώσει η σκέψη. Κάπου, όμως, η ίντριγκα εκτροχιάζεται, με επιτηδευμένα βουκολικο-συναισθηματικά ξεσπάσματα.

Ταινία νηφάλια και αποτελεσματική, με το σινεμά να γίνεται μέθοδος έρευνας. Ενας νεαρός δικηγόρος τυχαία πληροφορείται για το εργοστάσιο θανάτου Αουσβιτς και αρχίζει να σκάβει στους σκοτεινούς μαιάνδρους της πρόσφατης ιστορίας της πατρίδας του και να θέτει άβολα ερωτήματα για τη συλλογική ευθύνη και την τυφλή υπακοή στη φρικαλεότητα των πράξεων...

Με τους: Αλεξάντερ Φέλινγκ, Αντρέ Ζιμάνσκι, Γκερτ Φος, Φριντερίκε Μπεχτ κ.ά.

Παραγωγή: «Labyrinth of Lies», Γερμανία (2014).

Με το φακό στραμμένο στο ναζισμό

Βδομάδα με πολλές πρεμιέρες, οκτώ το σύνολο, εκ των οποίων κάποιες ενδιαφέρουσες και επίκαιρες, παρά την προσέγγιση στο θέμα που πραγματεύονται που θα μπορούσε να είναι πολύ πιο βαθιά. Περνάμε στα γρήγορα τις ανούσιες αμερικανιές τύπου «Οδηγός Για Singles» (2015) αμερικάνικη ταινία σε σκηνοθεσία Κρίστιαν Ντίτερ, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Λιζ Τουτσίλο, της σεναριογράφου δηλαδή επεισοδίων της τηλεοπτικής σειράς «Sex and the City»... Αμερικάνικο και το γουέστερν παραδοσιακής κοπής με μπόλικη δράση, σουσπάνς, έρωτα κι εκδίκηση «Η Τζέιν πήρε το όπλο της» (2015) σε σκηνοθεσία Γκάβιν Ο' Κόνορ με πρωταγωνιστές την Νάταλι Πόρτμαν και τον Γιούαν Μακγκρέγκορ... Γαλλικές παραγωγές οι επόμενες, η δραματική ταινία του Τομά Μπιντεγκέν «Les Cowboys» (2015) και η πλουμιστή υπερπαραγωγή, πρώτο φιλμ του σκηνοθέτη Αρτούρ Μπενζακέν, πάνω στο παραμύθι του Αλαντίν με το μαγικό λυχνάρι. Τίτλος του «Αλαντίν: Οι Νέες Περιπέτειες» (2015)...

Στο «Αστυ» κάνει απόψε πρεμιέρα η γιαπωνέζικη ταινία «Ταξίδι στην άλλη όχθη» (2015) του μινιμαλίστα Κιγιόσι Κουροσάβα - απλή συνωνυμία με τον Ακίρα - που βραβεύτηκε πέρσι στο τμήμα «Ενα κάποιο βλέμμα» του Φεστιβάλ Κανών.

Ο πνιγμένος εδώ και τρία χρόνια Γιουσούκε επιστρέφει ξαφνικά σπίτι του, στη γυναίκα του Μιζούκι, η οποία χωρίς την παραμικρή έκπληξη συμφωνεί με τον πεθαμένο άντρα της να κάνουν ένα ταξίδι, ώστε εκείνη να του γνωρίσει σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή της. Η ταινία βασίζεται σε νουβέλα του συγγραφέα Καζούμι Γιουμότο, για τη μυστηριώδη ενσωμάτωση της παλιάς γιαπωνέζικης παράδοσης «mitoru», σύμφωνα με την οποία, ένα αγαπημένο πρόσωπο, κάθεται στο προσκεφάλι του ετοιμοθάνατου έως ότου έρθει ο θάνατος. Ο ζωντανός συνοδεύει τον πεθαμένο στο κατώφλι της μετά θάνατο ζωής, προετοιμάζοντας αμφότερες τις πλευρές για το χωρισμό...

Στο γραμμικό, μελό, road movie του Κιγιόσι Κουροσάβα, αμάλγαμα ποίησης και φανταστικού, ζωή και θάνατος αιωρούνται ανάμεσα σε πραγματικότητα και ασυνείδητο. Ζωή και θάνατος συμβιώνουν μεταφυσικά, αφηρημένα, με ευαισθησία, με απόλυτη απλότητα, χωρίς εφέ. Η ταινία εξαίρετη οπτικά, ιδίως στα εξωτερικά με την εντυπωσιακή, εξωτική φύση. Είναι ωστόσο προβλέψιμη στη φόρμα, από την αρχή ως το τέλος. Τα μελαγχολικά φαντάσματα, η απώλεια και η απουσία, προκλήσεις που δεν ανανεώνονται. Η ταινία γίνεται πολύ μηχανική και επαναλαμβάνεται μέχρι ανίας, μέχρι πλήξης και μέχρι εξάντλησης του θεατή...

ΤΖΕΪ ΡΟΟΥΤΣ
Τράμπο

Στη μυθοπλασία «Η Βιτρίνα» (1976) του Μάρτιν Ριτ, στο ντοκιμαντέρ «Hollywood on Trial» (1976) του Ντέιβιντ Χέλπερν, στη μυθοπλασία «Καληνύχτα και καλή τύχη» (2005) του Τζορτζ Κλούνεϊ και στο ντοκιμαντέρ «Τράμπο» (2007) του Πίτερ Ασκιν, έρχεται να προστεθεί και ένας μυθοπλαστικός «Τράμπο» (2015) του Τζέι Ρόουτς. Ολες κινηματογραφικές ταινίες με θέμα Χόλιγουντ και «Μαύρη Λίστα» του Μακάρθι - όνομα χαραγμένο στη συλλογική μνήμη όχι γιατί ο γερουσιαστής συμμετείχε άμεσα στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων, αλλά γιατί συνεισέφερε τα μάλα στην αντικομμουνιστική υστερία που καθιστούσε κοινωνικά αποδεκτές τις ακρότητες της Επιτροπής. Η ταινία του Ρόουτς δεν είναι αριστούργημα, είναι ενδιαφέρουσα. Και ενδιαφέρον δεν σημαίνει κατ' ανάγκη ποιοτική αφήγηση. Είναι μια κλασική προσέγγιση στον ηρωισμό του θέματος, με την εκπληκτική ερμηνεία του Μπράιαν Κράνστον, αλλά και του Τζον Γκούντμαν που θυμίζει τον Ζίρο Μόστελ στη «Βιτρίνα» του Μάρτιν Ριτ. Η ταινία είναι ευκολοχώνευτη, ελαφριά, γρήγορη και διασκεδαστική. Παράλληλα, όμως, είναι ξύλινη, διάτρητη από κλισέ, μονοδιάστατους χαρακτήρες και έλλειμμα έμπνευσης. Οπως και να 'χει, η φριχτή ιστορία του «κυνηγιού μαγισσών» στην πολυδιαφημιζόμενη χώρα της ελευθερίας άξιζε να ειπωθεί και αξίζει να τη δείτε...

Το φιλμ ανοίγει το 1947 και συναντάμε τον Ντάλτον Τράμπο, έναν πλούσιο, πετυχημένο και καλοπληρωμένο σεναριογράφο του Χόλιγουντ. Ο Τράμπο, που έγινε μέλος του ΚΚ ΗΠΑ το 1943, υπήρξε σταθερή παρουσία στο κοινωνικό προσκήνιο, στο πλευρό των συνδικάτων, στον αγώνα για κοινωνικά δικαιώματα και ίση αμοιβή. Στον Τράμπο, που βρίσκεται μεταξύ των «Δέκα του Χόλιγουντ», επιδίδεται κλήτευση για κατάθεση ενώπιον της Επιτροπής που ερευνά κατά πόσο κομμουνιστικές ιδέες είχαν παρεισφρήσει στους αμερικανικούς θεσμούς. Ο Τράμπο αρνείται να απαντήσει στις ερωτήσεις της Επιτροπής. Καταδικάζεται σε φυλάκιση και εκτίει την ποινή του. Με την αποφυλάκισή του και για 13 ολόκληρα χρόνια, οι πιο σημαντικοί παραγωγοί του Χόλιγουντ αρνούνται να του δώσουν δουλειά, από φόβο μη συσχετιστούν με τις πολιτικές απόψεις του σεναριογράφου που θεωρούνται εξτρεμιστικές. Ο Τράμπο υποχρεώνεται να πουλήσει το μεγάλο σπίτι του και να μετακομίσει. Περιθωριοποιημένος από φίλους, συναδέλφους και γείτονες, ο Τράμπο κρατά όρθια την οικογένειά του με κόπο, γράφοντας σενάρια για ταινίες χαμηλού προϋπολογισμού, με ψεύτικο όνομα. Η ταινία του Ρόουτς αναδεικνύει τη συγκεκριμένη προσωπική περίπτωση, προσπαθώντας να σκιαγραφήσει μια εξόφθαλμα επικίνδυνη και θυελλώδη περίοδο στην ιστορία των ΗΠΑ.

Η ταινία βρίθει λεπτομερειών τόσο ως προς την πνευματώδη προσωπικότητα του Τράμπο, όσο και τις ονομαστικές κλητεύσεις θρύλων του Χόλιγουντ. Το μελόδραμα του Ρόουτς είναι άνισο: πλοκή, βάθος και πάθος συνδέονται ερμητικά με τον Τράμπο, χωρίς να αγγίζουν οποιαδήποτε βαθύτερη κατανόηση του επαίσχυντου κεφαλαίου στην ιστορία του Χόλιγουντ.

Με τους: Μπράιαν Κράνστον, Ελεν Μίρεν, Τζον Γκούντμαν κ.ά.

Παραγωγή: «Trumbo», ΗΠΑ (2015)

ΦΡΑΝΚ ΜΠΑΪΕΡ
Γυμνό ανάμεσα στους λύκους

Στον σκηνοθέτη Φρανκ Μπάιερ (1933 - 2006) - που γνωρίσαμε με το «Ιάκωβος ο ψεύτης» (1974) - ανατέθηκε, ως ειδικό στον αντιφασιστικό κινηματογράφο, η μεταφορά στο σινεμά του μυθιστορήματος «Γυμνό ανάμεσα στους λύκους» (1958) του συγγραφέα Μπρούνο Απιτζ. Ο Απιτζ υπήρξε κρατούμενος για 8 χρόνια στο ναζιστικό στρατόπεδο Μπούχενβαλντ. Το μυθιστόρημά του διασκευάστηκε το 1960 για την τηλεόραση. Αργότερα πήρε το δρόμο για το θέατρο και το σινεμά. Διαβάζοντας το κείμενο του Απιτζ, οι νέοι της Ανατολικής Γερμανίας έμαθαν τι σήμαινε στρατόπεδο συγκέντρωσης, φούρνοι αποτέφρωσης, αξιοποίηση των πτωμάτων, πορείες θανάτου, εξολόθρευση των Εβραίων στο Αουσβιτς, το ρόλο των «Schreiber» (γραφιάδων) στη θέσπιση καταλόγων, τη βιαιότητα των SS και των μπράβων τους, τα «μπούνκερ», όπου πέθαιναν σε άθλιες συνθήκες οι βασανισμένοι, και την αδυναμία των ανθρώπων της Διεθνούς Επιτροπής, που δεν εξεγέρθηκαν μπροστά στα SS αλλά μετά την άφιξη στο Μπούχενβαλντ της 4ης αμερικανικής μεραρχίας τεθωρακισμένων...

Η αξιόλογη αυτή ταινία, ιστορία απίστευτης ίντριγκας, αγωνίας και συγκίνησης, που εστιάζει στις αντιδράσεις των κρατουμένων, συνιστά το πρώτο κλασικό φιλμ της DEFA για τη ζωή και το θάνατο στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ποτέ πριν δεν αγγίχτηκε το ερμητικά σφραγισμένο ζήτημα των στρατοπέδων.

Μπούχενβαλντ 1945, λίγο πριν από την απελευθέρωση. Εκεί φθάνει ένας Πολωνός. Μέσα στη βαλίτσα του βρίσκεται ένα τρίχρονο ορφανό Εβραιόπουλο. Οι κρατούμενοι ανακαλύπτουν το παιδί και μπαίνουν στο δίλημμα: Να το ξεφορτωθούν ή να το κρύψουν; Ανθρωπιά, συνείδηση, πειθαρχία, βλέπουμε για τι είναι ικανός ο άνθρωπος... Στην αυτοβιογραφία του ο Μπάιερ καταγγέλλει την παραχάραξη της Ιστορίας που μετά το '45 τείνει να ξεχάσει τα θύματα του ναζισμού, προβάλλοντας τα «θύματα του κομμουνισμού»...

Με τους: Ερβιν Γκεσόνεκ, Αρμιν Μίλερ - Σταλ, Κριστίν Βότσικ, κ.ά.

Παραγωγή: «Nackt unter Wolfen» (1963), Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ