ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Πανηγύρια για την κεντροαριστερά

Οι πανηγυρισμοί στα χτεσινά πρωτοσέλιδα του αστικού Τύπου για τη συγκρότηση της «ελληνικής Ελιάς», του νέου σχήματος, δηλαδή, της κεντροαριστεράς, ήρθαν να διαδεχθούν τις νουθεσίες προς διάφορες δυνάμεις της κεντροαριστεράς να σοβαρευτούν. Είναι αποκαλυπτικοί όχι τόσο για τη χαρά ενός τμήματος της αστικής τάξης, αλλά για την επιτάχυνση των διεργασιών για τη συγκρότηση ενός τρίτου πόλου ανάμεσα στη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ, έτσι ώστε να γίνεται αποτελεσματικότερο το σχέδιο για ύπαρξη ικανών εφεδρειών που θα εξασφαλίζουν σταθερές κυβερνήσεις. Μια βδομάδα πριν γράφαμε ότι η συγκρότηση της κεντροαριστεράς παραμένει το υπ' αριθμόν ένα πρόβλημα του συστήματος. Και το επιβεβαιώνουν.

Η φράση «σταθερές κυβερνήσεις» στην οποία κατατείνουν όλες οι τοποθετήσεις ομολογεί και το πρόβλημα που ζητά λύση. Πως δε θα επηρεάζεται η κυβερνησιμότητα από επιμέρους πολιτικές στοχεύσεις. Ετσι συγκροτούν ομάδα προθύμων που θα είναι ικανή να στηρίζει κυβέρνηση ή και να είναι κορμός κυβέρνησης, εναλλασσόμενη πότε σε ρόλο του άσου του καλού και πότε ως μπαλαντέρ από μηχανής θεός...

Η διαδικασία αναμόρφωσης του πολιτικού συστήματος είναι σε πλήρη εξέλιξη. Το υπαρκτό δίπολο ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ, που παραπέμπει στον παλιό δικομματισμό, είναι προφανές πως αφήνει ακάλυπτες πλευρές ενώ ακόμα δεν έχει δοθεί απάντηση στο βασικό: ποιο σχήμα ή συνδυασμός σχημάτων εξασφαλίζει σταθερές κυβερνήσεις με μεγάλη πλειοψηφία αλλά και ισχυρή λαϊκή στήριξη. Το μόνο σταθερό δεδομένο είναι ότι όλοι αυτοί κινούνται μέσα στο ίδιο στρατηγικό πλαίσιο, που καθορίζεται από τα όρια της στρατηγικής του κεφαλαίου, της εξουσίας των μονοπωλίων, το μονόδρομο της ΕΕ και της συμμετοχής σε ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, αλλά αυτό από μόνο του δε φτάνει.

Γι' αυτό και θέλουν έναν πόλο που όπως στα κείμενά τους ομολογούν να «λειτουργήσει ως σταθεροποιητικός παράγοντας για την κυβερνησιμότητα της χώρας». Το ευρύτερο πλαίσιο το έδωσε πολύ καλά ο ίδιος ο Μ. Σουλτς στο μήνυμά του στην προχτεσινή συνάντηση που οργάνωσαν οι «58» αναφέροντας: «Η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει προκειμένου να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών. Είναι ένας αγώνας που πρέπει να δώσουμε από κοινού όλες οι προοδευτικές, δημοκρατικές και σοσιαλιστικές δυνάμεις. Στον αγώνα αυτόν θέλουμε την ελληνική κεντροαριστερά, η οποία ανέλαβε την ευθύνη σε μια δύσκολη στιγμή για τη χώρα, με τεράστιο πολιτικό κόστος».

Γι' αυτό επιταχύνονται οι διεργασίες για τη συγκρότηση της αποκαλούμενης «Δημοκρατικής Προοδευτικής Παράταξης» με ομολογημένο επίσης άμεσο στόχο να μπορεί να εκφράζει μια ενότητα «πολιτών, κομμάτων, κινήσεων που εμπνέονται από τη σοσιαλδημοκρατία, τη δημοκρατική Αριστερά, το φιλελεύθερο Κέντρο, την πολιτική οικολογία, τον προοδευτικό ευρωπαϊσμό» σύμφωνα με τον εισηγητή στην εκδήλωση.

Για το λαό επείγει να μην παγιδευτεί στα σενάρια αναμόρφωσης των κομμάτων του κεφαλαίου. Επείγει η εγκατάλειψη των κομμάτων της ΕΕ και του κεφαλαίου, η συστράτευση με το ΚΚΕ για τη συγκρότηση μιας μεγάλης λαϊκής συμμαχίας που θα βάλει εμπόδια στα αντιλαϊκά μέτρα και θα ανοίξει το δρόμο για μια πραγματικά φιλολαϊκή διέξοδο από την κρίση.

Θέλει να 'χει και διάρκεια ο εμπαιγμός

Ευκαιρία να ανακυκλώσει τις αυταπάτες που μεθοδικά καλλιεργεί στο λαό βρήκε η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ με το ταξίδι του Αλ. Τσίπρα στο Στρασβούργο, όπου αναμένεται εκτός του Ολι Ρεν, να έχει επαφές με ευρωβουλευτές που δραστηριοποιούνται στην επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου που έχει αναλάβει να διερευνήσει, τάχα, το έργο της τρόικας στα τέσσερα κράτη - μέλη της ΕΕ με μνημόνιο, δηλαδή σε Ελλάδα, Κύπρο, Πορτογαλία και Ιρλανδία. Δεν πρόκειται βεβαίως για αγνών προθέσεων πρωτοβουλία, απεναντίας αντανακλά τον οξύτατο ανταγωνισμό μεταξύ καπιταλιστικών κρατών για το ποιου η αστική τάξη θα χάσει τα λιγότερα ή θα αρπάξει μεγαλύτερο κομμάτι του λεηλατημένου απ' τους λαούς πλούτου. Μεταξύ των κρατών του νότου και των κρατών του βορρά, ΕΕ και ΔΝΤ, Γερμανίας και ΗΠΑ, για το μείγμα διαχείρισης που μπορεί να φέρει κοντύτερα την έξοδο απ' την κρίση προς όφελος των μονοπωλίων. Μέσα στους κόλπους των ίδιων των αστικών τάξεων, οι αντιθέσεις και οι ανταγωνισμοί καλά κρατούν ανάμεσα σε μερίδες τους με αντικρουόμενα συμφέροντα.

Είναι διαδικασία που δεν αφορά τους λαούς. Ακόμα και αν γίνεται στο όνομά τους, αποσκοπεί να αποπροσανατολίσει από τους πραγματικά υπεύθυνους, δηλαδή τα μονοπώλια και τη βάρβαρη για τους λαούς στρατηγική που απαιτούν τα συμφέροντά τους, την ΕΕ που την επεξεργάζεται, τη χαράζει και την προωθεί και με τις ψήφους των ευρωβουλευτών, τις αστικές κυβερνήσεις που συμβάλλουν στη συνδιαμόρφωσή της και την εξειδικεύουν σε κάθε χωριστό κράτος, με πυγμή την επιβάλλουν στους λαούς προς όφελος των καπιταλιστών. Διαδικασία στημένη και διπλά προκλητική, αφού ως πρωτοβουλία προέρχεται απ' το Ευρωκοινοβούλιο κι από ευρωβουλευτές που επικυρώνουν το ένα μετά το άλλο τα αντιδραστικά, αντιλαϊκά μέτρα, ευρωβουλευτές προερχόμενοι από κόμματα που στις χώρες τους τσακίζουν τους λαούς τους, παίρνοντας ασταμάτητα μέτρα σε βάρος τους. Η τρόικα δεν ήταν ποτέ ανεξέλεγκτη. Είχε μπούσουλα τις κατευθύνσεις της ΕΕ, του ΔΝΤ και της ΕΚΤ που την απαρτίζουν, που πέρα και πάνω απ' τις διαφωνίες τους, για το συλλογικό καλό των μονοπωλίων που εκπροσωπούν, ομονοούν στο σφαγιασμό των δικαιωμάτων των λαών. Η ίδια η πολιτική της ΕΕ απαιτεί μνημόνια διαρκείας για τους λαούς.

Αυτήν την παρωδία, τον εμπαιγμό για το λαό, έσπευσε να νομιμοποιήσει ευθύς εξαρχής ο ΣΥΡΙΖΑ, χειροκροτώντας την. Και τώρα ανοίγοντας διάλογο με τους πρωτεργάτες της, αφού, όπως μας πληροφορεί με non paper, ο Αλ. Τσίπρας «αναμένεται να προτείνει στους δύο εισηγητές την παράταση της διάρκειας και τη διεύρυνση της εντολής της συγκεκριμένης Επιτροπής, ώστε, καλώντας κάθε εμπλεκόμενο, πολιτικό ή μη πολιτικό πρόσωπο, να μπορέσει να διερευνήσει ενδελεχώς τις συνθήκες υπό τις οποίες κυβερνήσεις αποφάσισαν την υπαγωγή των χωρών τους σε Μνημόνιο, αλλά και τα "έργα και ημέρες" της τρόικας στις χώρες αυτές. Τα αποτελέσματα του έργου της Επιτροπής μπορούν να αξιολογηθούν και να αξιοποιηθούν από το επόμενο, νεοεκλεγμένο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο». Θέλει να είναι και διαρκείας ο αποπροσανατολισμός και η κοροϊδία! Γιατί όχι; Ευρωεκλογές έρχονται, μια χαρά θα τροφοδοτεί την ψευτοαντιπαράθεση ο καραγκιόζ μπερντές του ευρωκοινοβουλίου. Εξεταστική εκεί, εξεταστικές εδώ, ντόρος να γίνεται, μακριά απ' την ουσία όμως, για να μη φανεί ότι κοινό είναι το στρατηγικό πλαίσιο όπου κινούνται τα κόμματα της αστικής διαχείρισης.

Ψ.

Η προσφορά του σοσιαλισμού στην προσχολική αγωγή

Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα του Παιδιού έχει αξία να θυμηθούμε την τεράστια προσφορά του σοσιαλισμού στα θέματα της διαπαιδαγώγησης και ιδιαίτερα της προσχολικής αγωγής.

Στο «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», ο Κ. Μαρξ και ο Φρ. Ενγκελς υπέδειξαν τους βασικούς στόχους σχετικά με την εκπαίδευση της νέας γενιάς, τους οποίους θα πρέπει να πραγματοποιήσει το προλεταριάτο, μετά την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας:

«Κρατική δωρεάν εκπαίδευση όλων των παιδιών.

Εξάλειψη της δουλειάς των παιδιών στα εργοστάσια, με τη μορφή που έχει σήμερα. Σύνδεση της εκπαίδευσης με την οικονομική παραγωγή, κλπ. (...). Η προσχολική εκπαίδευση θα πρέπει να αρχίζει όσο το δυνατόν νωρίτερα, έτσι ώστε να φέρει τα (απαιτούμενα) προσδοκούμενα αποτελέσματα».

Ο Φρ. Ενγκελς στο έργο του «Οι αρχές του Κομμουνισμού» διατυπώνει αυτό το στόχο, ως εξής: «Διαπαιδαγώγηση όλων των παιδιών από το πιο μικρό στάδιο της ηλικίας τους, σε κρατικά ιδρύματα και με κρατικά έξοδα».

Ο Β. Ι. Λένιν, συνεχίζοντας το έργο των Μαρξ και Ενγκελς, ανέπτυξε παραπέρα το Μαρξισμό, σύμφωνα με τις νέες ιστορικές συνθήκες. Με μεγάλη προσοχή εξέτασε τα προβλήματα της διαπαιδαγώγησης και της μόρφωσης. Υπέδειξε πως η πλατιά προσέλευση της γυναίκας στην καπιταλιστική παραγωγή δυναμώνει τον οικονομικό και πολιτικό της ρόλο στην κοινωνία, αλλά η ασυγκράτητη εκμετάλλευση οδηγεί στην επιδείνωση της υγείας της, εμποδίζει την πλήρη σωματική ανάπτυξη και αγωγή των παιδιών.

Η νίκη της Σοσιαλιστικής επανάστασης στη Ρωσία, δημιούργησε τις δυνατότητες, ώστε τα προβλήματα της κρατικής προσχολικής εκπαίδευσης να εξεταστούν και να λυθούν, όχι ξεκομμένα από το όλο σύστημα της Εθνικής εκπαίδευσης.

Στο πρόγραμμα Κομμουνιστικού Κόμματος Ρωσίας - Μπολσεβίκοι (8ο Συνέδριο 1919), τέθηκε το καθήκον για την ίδρυση σειράς προσχολικών ιδρυμάτων - νηπιακοί/παιδικοί σταθμοί κλπ., με σκοπό την πλήρη απελευθέρωση της γυναίκας. Ο Β. Ι. Λένιν, ονομάζοντας αυτά τα ιδρύματα «φύτρα του Κομμουνισμού», προσδιόρισε τη σημασία τους στη σοσιαλιστική κοινωνία. Στους νηπιακούς και παιδικούς σταθμούς πραγματοποιούνταν οι στόχοι της κομμουνιστικής διαπαιδαγώγησης των παιδιών, σύμφωνα με τις ιδιομορφίες της κάθε ηλικίας, η ολόπλευρη αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους.

Ούτε μήνας δεν είχε καλά καλά περάσει από την Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση και ήδη στις 9 Νοέμβρη του 1917 το Συμβούλιο των Λαϊκών Επιτρόπων (ΣΛΕ) της Σοβιετικής Ρωσίας δημοσίευσε το Διάταγμα με το οποίο ιδρύθηκε η Κρατική Επιτροπή Παιδείας, στη σύνθεση της οποίας μπήκε το τμήμα προσχολικής αγωγής και βοήθειας προς τα παιδιά. Η απόφαση αυτή στην πράξη έδειξε πως η σοβιετική εξουσία αντιμετωπίζει την προσχολική αγωγή ως τμήμα του ενιαίου συστήματος της λαϊκής εκπαίδευσης και πως θα πάρει όλα τα αναγκαία μέτρα για την ανάπτυξή της. Η θέση αυτή επιβεβαιώθηκε και σε μια σειρά ακόλουθα Διατάγματα για το σοβιετικό σχολείο και αποτέλεσε ένα πρωτοπόρο βήμα σε σχέση με τον υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσμο. Το Δεκέμβρη του 1917 δημοσιεύτηκε διακήρυξη του ΣΛΕ «Για την προσχολική αγωγή», στην οποία υπογραμμιζόταν πως η κοινωνική (δωρεάν) προσχολική αγωγή θα πρέπει να ξεκινά από τη γέννηση του παιδιού και να έχει στόχο την ολόπλευρη ανάπτυξή του.

Η ανάπτυξη του συστήματος της προσχολικής αγωγής στη Σοβιετική Ενωση ξεκίνησε ουσιαστικά από το μηδέν, μια και πριν την Οχτωβριανή Επανάσταση τα ιδρύματα προσχολικής αγωγής ήταν μετρημένα και σε όλη την τσαρική Ρωσία δεν ξεπερνούσαν τα 280. Θα μπορούσε να πει κανείς πως δύο ήταν οι ουσιαστικοί παράγοντες που οδήγησαν στην ταχεία ανάπτυξη της προσχολικής αγωγής στην ΕΣΣΔ. Κατ' αρχήν η ανάγκη διασφάλισης ίσων δικαιωμάτων για τη γυναίκα, ώστε αυτή να μπορέσει να βγει από το σπίτι και να παίξει σημαντικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας. Ενας δεύτερος λόγος, εξίσου σημαντικός, ήταν η σημασία που έδινε το σοβιετικό σύστημα στην κοινωνική διαπαιδαγώγηση και μόρφωση του παιδιού, που εκτιμούσε ότι θα έπρεπε να ξεκινά από την προσχολική ηλικία.

Ενδεικτικό του τιτάνιου έργου της σοβιετικής εξουσίας ήταν η αντιμετώπιση του προβλήματος των εγκαταλειμμένων παιδιών που -με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν- τα πρώτα χρόνια της σοβιετικής εξουσίας έφταναν τα 7,5 εκατομμύρια. Παιδιά του δρόμου που μέσα στη βιοπάλη συχνά κατέληγαν σε συμμορίες που έκλεβαν, επαιτούσαν, εκ των οποίων μάλιστα τουλάχιστον το 10% έκανε και χρήση ναρκωτικών ουσιών. Παρά το μέγεθος του προβλήματος, τις τεράστιες καταστροφές που είχαν προκληθεί από τους πολέμους, η χώρα των Σοβιέτ το πάλεψε! Μέσα σε μερικά χρόνια το σοβιετικό κράτος κατάφερε με οργανωμένο τρόπο να περιθάλψει και να μορφώσει όλα αυτά τα παιδιά σε ειδικές μορφωτικές - εργασιακές κολεκτίβες. Σπούδασε εκατοντάδες χιλιάδες ειδικούς, μηχανικούς, γιατρούς και παιδαγωγούς, ξεσήκωσε ολόκληρη την κοινωνία «στο πόδι» κατά κάθε ναρκωτικού, χτυπώντας το πρόβλημα στη ρίζα του.

Σε αυτό το γόνιμο έδαφος βλάστησαν και οι πρωτοπόρες ιδέες του Μακάρενκο, του Βιγκότσκι και γενικότερα της σοβιετικής παιδαγωγικής σκέψης οι οποίες αντικειμενικά αντανακλούσαν το όλο οικονομικό, κοινωνικο-πολιτικό σύστημα που καθορίζει και το εκπαιδευτικό πλαίσιο, δηλαδή το σύστημα της ανθρωπιάς, της Λαϊκής Παιδείας που χαρακτήριζε το σοσιαλιστικό σύστημα στην ΕΣΣΔ.

Βέβαια, το σύστημα προσχολικής αγωγής της ΕΣΣΔ πέρασε από πολλές φάσεις, που είχαν σχέση με την ανάπτυξη των ίδιων των κοινωνικο-οικονομικών δυνατοτήτων της ΕΣΣΔ. Εκείνο όμως που μπορεί να σημειώσει κανείς είναι ο πρωτοπόρος χαρακτήρας της προσχολικής αγωγής, όπως αυτός διαμορφώθηκε στις τελευταίες σοσιαλιστικές δεκαετίες και σε σύγκριση πάντα με αυτό που ίσχυε και ισχύει στον καπιταλισμό. Σε αντίθεση με τις καπιταλιστικές χώρες είχε δημιουργηθεί ένα ενιαίο κοινωνικό σύστημα προσχολικής αγωγής, στο οποίο δεν είχε θέση η «ιδιωτική πρωτοβουλία», αλλά η φροντίδα του σοσιαλιστικού κράτους.

Ετσι το 1984 στη Ρωσική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία (ΡΣΟΣΔ), δηλ. στη Σοβιετική Ρωσία, υπήρχαν 81,8 χιλιάδες δημόσια ιδρύματα προσχολικής αγωγής, στα οποία πήγαιναν 9,2 εκατομμύρια παιδιά. Το 1988 (στα χρόνια της «περεστρόικα») θεωρείται χρόνος «στροφή», για την πιο έντονη εκδήλωση του φαινόμενου της υπογεννητικότητας, που θα ενταθεί την επόμενη δεκαετία και θα συνεχιστεί ως τις μέρες μας. Ηδη το 1990 αρχίζει μια μικρή μείωση των παιδιών που πηγαίνουν σε ιδρύματα προσχολικής ηλικίας, που φτάνουν τα 9,009 εκατομμύρια.

Δραματική όμως μείωση σημειώνεται στα χρόνια που ακολούθησαν μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού. Ετσι το 1998, στην καπιταλιστική πλέον Ρωσία, υπήρχαν μόλις 56,6 χιλιάδες δημόσια ιδρύματα προσχολικής αγωγής (δηλ. 25,2 χιλιάδες λιγότερα ή -30,8%), στα οποία πήγαιναν 4,4 εκατομμύρια παιδιά (δηλ. 4,8 εκατομμύρια λιγότερα παιδιά, ή - 52% σε σχέση με τα σοσιαλιστικά χρόνια). Νεότερα στοιχεία, για το 2001, που έχει δημοσιοποιήσει το υπουργείο Παιδείας της Ρωσίας, δείχνουν τη συνέχιση της παραπάνω τάσης. Ετσι, το 2001 στη χώρα είχαν απομείνει 53,9 χιλιάδες ιδρύματα προσχολικής αγωγής, στα οποία πήγαιναν 4,26 εκατομμύρια παιδιά. Σήμερα στους παιδικούς σταθμούς πηγαίνει λιγότερο από το 55% των παιδιών προσχολικής ηλικίας της Ρωσίας. Τα τελευταία σοσιαλιστικά χρόνια αυτός ο δείχτης έφτανε στο 67%. Οι ρυθμοί δείχνουν πως περίπου 3.000 παιδικοί σταθμοί κλείνουν κάθε χρόνο στη Ρωσία (!), η μείωσή τους είναι δηλαδή κατά 4-5% ετησίως.

Κ. Γ.