Κυριακή 10 Αυγούστου 2014
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Με αφορμή εξελίξεις στην οικονομία της Κίνας

«Αλλαγή νοοτροπίας στην κινεζική ηγεσία σε ό,τι αφορά τη στήριξη επιχειρήσεων με κρατικά κεφάλαια σηματοδοτεί η πιθανή χρεοκοπία κινεζικής επιχείρησης. Πρόκειται για την κατασκευαστική Huatong Road & Bridge Group που προειδοποίησε ότι ενδέχεται να μην μπορέσει να αποπληρώσει ομόλογο αξίας 400 εκατ. γουάν, ποσό αντίστοιχο των 64,5 εκατ. δολαρίων. Το Πεκίνο δεν αναμένεται στηρίξει την εταιρεία, σύμφωνα τουλάχιστον με τον Ιβαν Τσουνγκ, αντιπρόεδρο της Moody's Investors Service στο Χονγκ Κονγκ, που επισημαίνει ότι αν οι αρχές σπεύδουν να καλύπτουν την κακοδιαχείριση επιχειρήσεων, δημιουργούν προηγούμενο "που δεν είναι καλό για την αγορά". Αλλοι οικονομικοί αναλυτές, όπως ο Κρίστοφερ Λι της Standard & Poor's, διαβλέπουν στην ενδεχόμενη χρεοκοπία της Huatong Road "μια ακόμη ένδειξη του αυξανόμενου κινδύνου πτώχευσης που αντιμετωπίζουν μικροί και ανίσχυροι οργανισμοί έκδοσης χρέους στην Κίνα", καθώς η επιβράδυνση της ανάπτυξης πλήττει τομείς με πλεονασματική παραγωγή και δυσκολίες στη χρηματοδότηση.

Οπως επισημαίνει, οι κατασκευαστικές είναι ιδιαιτέρως επισφαλείς, επειδή οι χαμηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης έχουν μειώσει τις επενδύσεις στον κλάδο, πλήττοντας τα έσοδά τους.

Σύμφωνα με έρευνα του Bloomberg, η πλειονότητα των οικονομολόγων διαπιστώνει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι κινεζικές εταιρείες, καθώς η οικονομική ανάπτυξη στη χώρα αναμένεται να περιοριστεί φέτος στο 7,4%, καταγράφοντας το χαμηλότερο ρυθμό των τελευταίων δύο και πλέον δεκαετιών. Εχει, άλλωστε, προηγηθεί τον Μάρτιο η κατάρρευση της εταιρείας φωτοβολταϊκών Shanghai Chaori Solar Energy & Technology που δεν μπόρεσε να αποπληρώσει ομόλογο αξίας 89,8 εκατ. γουάν, ποσό αντίστοιχο των 653.000 δολαρίων» (το ρεπορτάζ από το ΑΠΕ και την «Καθημερινή»).

Αλλαγές ενίσχυσης της οικονομίας

Πρέπει να πούμε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που έχουν δει το φως της δημοσιότητας παρόμοια ρεπορτάζ και μάλιστα απόψεις που εκφράζονται στην Κίνα για μη κρατική βοήθεια σε ζημιογόνες μεγάλες επιχειρήσεις. Μάλιστα τέτοια φαινόμενα σαν την κατάρρευση της εταιρείας φωτοβολταϊκών αποκαλύπτουν τις συνέπειες ενδοκλαδικού ανταγωνισμού στην Κίνα, αλλά και διεθνούς ανταγωνισμού, ενώ δεν αποκλείεται να αποτελούν και ενδείξεις κρισιακών φαινομένων σε κάποιους τομείς παραγωγής.

Στο παράδειγμα όμως της μεγάλης κατασκευαστικής επιχείρησης υπάρχουν σημάδια για ολόκληρο τον τομέα. Αλλωστε, ο τομέας των κατασκευών μέχρι πριν μερικά χρόνια ήταν από τους αναπτυσσόμενους, ακριβώς γιατί η ανάπτυξη της Κίνας προϋπέθετε τεράστια κατασκευαστικά έργα, από υποδομές έως κτίρια. Ιδιαίτερα στα παράλια. Αλλά φαίνεται ότι υπάρχει κορεσμός και είναι σε μεγάλο βαθμό αντικειμενικός. Μια μεγάλη οικονομία, όπως η Κίνα, με εξαγωγικό προσανατολισμό, φτάνει κάποια στιγμή σε όρια που καθορίζουν ο ανταγωνισμός και η διεθνής καπιταλιστική οικονομική κρίση. Αυτή επέδρασε στην επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης, αν και η εσωτερική αγορά της Κίνας έχει μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης. Ηδη κατασκευάζονται έργα υποδομής, τα οποία χρηματοδοτούνται με κρατικό δανεισμό. Το δεύτερο τρίμηνο του 2014 το χρέος της Κίνας έφτασε στο 206,3% του ΑΕΠ, σύμφωνα με αστικά επιτελεία, λόγω των επενδύσεων, που στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου αυξήθηκαν κατά 17,3%.

Βεβαίως, τέτοια φαινόμενα δε σημαίνουν και οικονομική κρίση. Αλλωστε, η επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης είναι μικρή. Ανάπτυξη 7,4% μπροστά π.χ. στο 1,7% των ΗΠΑ και στο 1,7% της Γερμανίας, που θα μειωθεί, αφού το δεύτερο 3μηνο του 2014 είχε μηδενική ανάπτυξη, ή στο 1% της Ευρωζώνης, είναι σαν τη μέρα με τη νύχτα. Αλλά κάθε επιβράδυνση στην ανάπτυξη προκαλεί όπως και να 'χει το πράγμα ανησυχίες.

Η ανισομετρία, οι ανταγωνισμοί και οι φόβοι

Πρόσφατα είδαν το φως της δημοσιότητας και άρθρα για τις συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία από μια εκδήλωση οικονομικής κρίσης στην Κίνα. Για παράδειγμα, πρόσφατα στο «BLOOMBERG» γράφτηκε άρθρο με τίτλο «Η απειλή μιας κινεζικής κρίσης» (αναπαράγεται στην «Καθημερινή»), με την εξής εκτίμηση:

«Λίγες στιγμές στην πρόσφατη οικονομική ιστορία ήταν πιο τρομακτικές από τη 15η Σεπτεμβρίου του 2008, όταν κατέρρευσαν η Lehman Brothers και η American International Group. Ποιος ξεχνάει την πτώση των χρηματιστηρίων, τις αγωνιώδεις διαπραγματεύσεις, τις σειρές πλειστηριασμών, τις χιλιάδες απολύσεις και τις αποδεκατισμένες αποταμιεύσεις;

Και όμως, αν κατέρρεε η Κίνα, όλα αυτά θα φαίνονταν σαν παιδικό πάρτι. Η Κίνα είναι η μεγαλύτερη εμπορική δύναμη και η δεύτερη οικονομία στον κόσμο και κάτοχος συναλλαγματικών διαθεσίμων περίπου τεσσάρων τρισ. δολαρίων. Αν γνωρίσει μια πραγματική πιστωτική κρίση, θα γίνει αισθητή σε όλον τον κόσμο. Ο όρος "σκιώδες τραπεζικό σύστημα" έγινε η συντομογραφία της ενδεχόμενης αστάθειας και του κινδύνου μετάδοσης στις διεθνείς αγορές. Λοιπόν η Κίνα είναι αυτό ακριβώς και πολύ περισσότερο.

Η οικονομία της Κίνας άφησε πίσω την Ιαπωνία το 2011 και πλησιάζει τις ΗΠΑ. Ορισμένοι ερευνητές της Παγκόσμιας Τράπεζας θεωρούν πως ήδη βρίσκεται στον προθάλαμο της πρώτης θέσης στον κόσμο. Το διεθνές της εμπόριο έχει διπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία, αλλά η πραγματική έκρηξη έχει σημειωθεί στο χρηματοπιστωτικό τομέα. Από το 2008 οι χρηματιστηριακές αξίες κινεζικών επιχειρήσεων έχουν εκτιναχθεί από τα 1,8 τρισ. δολάρια στα 3,8 τρισ. δολάρια και αναλόγως έχουν ακολουθήσει οι ισολογισμοί των τραπεζών και η προσφορά χρήματος. Τα χρήματα αυτά συντηρούν έναν αδιανόητο όγκο ιδιωτικού χρέους και χρεωμένων κρατικών οργανισμών. Υπάρχει ανησυχία για το ενδεχόμενο κατάρρευσης από μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Μια χρηματοπιστωτική κρίση στην Κίνα μπορεί να εξελιχθεί σε παγκόσμια κρίση. Αυτός ο κίνδυνος βρίσκεται πίσω από την επιμονή του Κινέζου Προέδρου, Σι Τζινπίνγκ, πως η μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Κίνας είναι εσωτερική της υπόθεση και δεν αφορά τον υπόλοιπο κόσμο. Δεν ισχύει κάτι τέτοιο».

Πράγματι στην Κίνα είχε αποκαλυφθεί «σκιώδες τραπεζικό σύστημα», για το οποίο η κυβέρνησή της πήρε μέτρα αντιμετώπισής του. Είναι και αυτό ένα παράγωγο της οικονομίας της αγοράς, αλλά φαίνεται ότι παίρνονται μέτρα για κανόνες λειτουργίας της. Αλλωστε γι' αυτό και ο Σι Τζινπίνγκ λέει πως η μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Κίνας είναι εσωτερική της υπόθεση. Οπως επίσης και το σταμάτημα της κρατικής ενίσχυσης με χρήμα επιχειρήσεων που καταστρέφονται οικονομικά. Εξυγίανση σύμφωνα με τους νόμους της αγοράς.

Το άρθρο όμως αναφέρεται σε υποθετική περίπτωση κρίσης. Δεν κάνει καν εκτίμηση για οικονομική κρίση στην Κίνα και πώς θα μπορούσε άλλωστε όταν οι ρυθμοί ανάπτυξης θα είναι στο 7,4%... Φαίνεται να αντανακλά μια αγωνία για την περίπτωση που πράγματι εκδηλωθεί οικονομική κρίση στην Κίνα, αλλά περισσότερο εκφράζει την αγωνία των αντικειμενικών, λόγω ανισόμετρης ανάπτυξης, ανακατατάξεων που φέρνει την Κίνα στην πρώτη θέση της πυραμίδας διεθνώς. Αυτός είναι ο πόνος τους. Και βεβαίως εκφράζει τους οξύτατους ανταγωνισμούς μεταξύ ΗΠΑ - Κίνας ως εξής το άρθρο: «Ο Αμερικανός πρόεδρος κατέστησε σαφές, τον Μάιο, πως "υπό πολλές έννοιες θα αποτελούσε μείζον πρόβλημα εθνικής ασφαλείας για εμάς αν η Κίνα άρχιζε να καταρρέει". Εξέφρασε, επίσης, ικανοποίηση για την άνοδο της Κίνας, που, πάντως, ανησυχεί τον Λευκό Οίκο καθώς προσκρούουν σε αυτήν οι στόχοι της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής». Φόβοι και ανταγωνισμοί λόγω αλληλεξάρτησης οικονομιών και οικονομικής κρίσης, που στις μεγάλες δυτικές καπιταλιστικές οικονομίες δε φαίνεται να ξεπερνιέται οριστικά.

Οι BRICS βάζουν το στίγμα τους

Ταυτόχρονα η χρηματοπιστωτική σύσφιξη των σχέσεων των BRICS, με δεδομένα τα προβλήματα στη Ρωσία, λόγω δυσκολιών στους ρυθμούς ανάπτυξης, που ενισχύονται και λόγω κλιμάκωσης των εναντίον της οικονομικών κυρώσεων από την κρίση στην Ουκρανία, κυρίως από τις ΗΠΑ, την Αργεντινή να κινδυνεύει να πάει σε νέα στάση πληρωμών από hedge funds που έχουν τη στήριξη της αμερικανικής Δικαιοσύνης και την οικονομία της Βραζιλίας να επιβραδύνεται, ερμηνεύεται ποικιλοτρόπως από διάφορα αστικά επιτελεία.

Τέτοιες π.χ. προσεγγίσεις για το ενδεχόμενο κρίσης στην Κίνα δεν είναι τυχαίο ότι δυνάμωσαν μετά την εκδήλωση των παραπάνω προβλημάτων στις οικονομίες των BRICS και μετά την απόφασή τους για δημιουργία της δικής τους Αναπτυξιακής Τράπεζας και του δικού τους Αποθεματικού Ταμείου σε όφελος των μονοπωλίων τους, κόντρα στους ελεγχόμενους από τη Δύση και κυρίως από τις ΗΠΑ χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, διασφαλίζοντας, έτσι, τη χρηματοπιστωτική τους ανεξαρτησία. Σύμφωνα με εκτιμήσεις αστικών επιτελείων, η αρχική αιτία που ώθησε σ' αυτό τους BRICS είναι η εμπειρία τους από περιόδους κρίσης, όπως εκείνη των ασιατικών οικονομιών, της Ρωσίας και της Βραζιλίας, της διετίας 1997-98, που ανάγκασε ορισμένες να πάνε στο ΔΝΤ με τους γνωστούς όρους των περικοπών δαπανών, αυξήσεων φόρων, ιδιωτικοποιήσεων κρατικών επιχειρήσεων. Η εμπειρία αυτή οδήγησε και το 2010 σημαντικό αριθμό ασιατικών οικονομιών να δημιουργήσουν ανάλογο με το ΔΝΤ ίδρυμα για την Ασία, το γνωστό ως Πρωτοβουλία Chiang Mai.

Υπάρχουν βεβαίως και διαφορετικές αστικές προσεγγίσεις. Ετσι στην «Ημερησία» πρόσφατα γράφτηκαν τα εξής για την οικονομία της Κίνας: «Τις τελευταίες εβδομάδες, όλα τα Media είναι στραμμένα στην Κίνα και αναφέρουν άσχημες ειδήσεις. Τη μία, μεγάλη εταιρεία κήρυξε πτώχευση, την άλλη, μεγάλη εταιρεία δεν εκπλήρωσε την αποπληρωμή ομολογιακού, τονίζει αναλυτής της Matthews Asia. Αυτό που είναι αναπόφευκτο είναι ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης της Κίνας θα είναι μικρότεροι κατά μέσο όρο από εδώ και στο εξής και αυτό οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων. Ομως, η αύξηση της μεταβλητότητας δε σημαίνει ότι έρχεται το τέλος της κινεζικής οικονομίας. Αντιθέτως, είναι η απόδειξη μερικών σημαντικών και πολύ θετικών δομικών αλλαγών που συμβαίνουν στην Κίνα σήμερα.

Η πιο σημαντική από τις αλλαγές, σύμφωνα με τη Matthews Asia, είναι η ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα, ο οποίος πλέον αποτελεί τον οδηγό της ανάπτυξης. Σήμερα το 83% του εργατικού δυναμικού ανήκει στον ιδιωτικό τομέα και όλες οι νέες θέσεις εργασίας παράγονται από ιδιωτικές εταιρείες. Οι ιδιωτικές εταιρείες κατέχουν το 70% στις επενδύσεις και στις πωλήσεις αγαθών (βιομηχανικών και μη) την ώρα που η κινεζική κυβέρνηση ελέγχει ακόμα το χρηματοοικονομικό κλάδο. Γνωρίζουμε ότι οι ελεύθερες οικονομίες δεν μπορούν να αποφύγουν κυκλικές υφέσεις και στο μέλλον αυτό θα το δούμε να συμβαίνει και στην Κίνα, ιδιαίτερα αν ανοίξει και ο χρηματοοικονομικός κλάδος. Η απελευθεροποίηση των αγορών στην Κίνα θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται θετικά από όλους».

Διαφορετικές προσεγγίσεις αστών, που αντανακλούν διεθνείς ανταγωνισμούς, τις συνέπειες της ανισόμετρης ανάπτυξης και της κρίσης, αλλά τίποτε απ' όλα αυτά δεν είναι σε όφελος των λαών. Ο καπιταλισμός είναι ξεπερασμένος.


Λ.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ