Κυριακή 10 Φλεβάρη 2008
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΩΝ
Με τι συνδέεται η υποβάθμιση του νερού και πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί

Η βιομηχανική ρύπανση αποτελεί μια από τις πρωταρχικές αιτίες για τη μόλυνση των υδάτων
Η βιομηχανική ρύπανση αποτελεί μια από τις πρωταρχικές αιτίες για τη μόλυνση των υδάτων
Το πρόβλημα του νερού που πίνουμε, ή του νερού που χρησιμοποιείται για τις καλλιέργειες, ή για οικιακή χρήση, ή για βιομηχανική χρήση (π.χ. για εμφιάλωση) είναι ζήτημα αιχμής, που ακουμπά σε κάθε επιμέρους πτυχή των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο λαός της Ανατολικής Αττικής. Ενας λαός, που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αγγίζει πλέον το μισό εκατομμύριο.

Η υποβάθμιση της ποιότητας των υδάτων, που διαπιστώνεται από τρεις διαδοχικές έρευνες του ΥΠΕΧΩΔΕ, του ΙΓΜΕ και του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπως θα δούμε, συνδέεται:

  • Με τη βιομηχανική δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή.
  • Με τα αστικά λύματα που ελλείψει υποδομών και σχεδιασμού καταλήγουν στον υδροφόρο ορίζοντα.
  • Με τις ανεξέλεγκτες χωματερές και προοπτικά με τον ΧΥΤΑ που σχεδιάζεται.
  • Με τις πλημμελείς (και εκτός των άλλων πανάκριβες) υπηρεσίες που προσφέρει η ΕΥΔΑΠ ΑΕ.

Φαίνεται υπερβολικό που λέμε ότι αυτές οι πλευρές αποτελούν ένα συμπαγές σώμα προβλημάτων, από το οποίο ξεκινά σχεδόν κάθε επιμέρους πλοκάμι που υποβαθμίζει τη ζωή των εργαζομένων της Αττικής; Ας σκεφτούμε λίγο καλύτερα με τι άλλο συνδέονται και πώς εξελίσσονται τα 4 προβλήματα στα οποία εστιάσαμε.

Η ανεξέλεγκτη βιομηχανική δράση...

Η μόλυνση του νερού δεν είναι ξεκομμένη από τη συνολική πολιτική που ακολουθείται. Στη φωτογραφία, άποψη από την ημερίδα, που διοργάνωσε το ΚΚΕ για το μολυσμένο νερό
Η μόλυνση του νερού δεν είναι ξεκομμένη από τη συνολική πολιτική που ακολουθείται. Στη φωτογραφία, άποψη από την ημερίδα, που διοργάνωσε το ΚΚΕ για το μολυσμένο νερό
1. Η βιομηχανική, βιοτεχνική και εξορυκτική δραστηριότητα και, πιο συγκεκριμένα, η ανεξέλεγκτη και ασύδοτη δραστηριότητα. Οπως προκύπτει τουλάχιστον από τις αναλύσεις του 2005 και του 2006, που έγιναν σε δείγματα νερού από γεωτρήσεις στο Κορωπί (και συγκεκριμένα στη ζώνη πέριξ της Βιομηχανικής Περιοχής Κορωπίου), παρουσιάζονται τιμές τρισθενούς και εξασθενούς χρωμίου πολύ πάνω από το επίσημο όριο. Η ανάλυση του 2007 έδειξε μεν περιορισμό των δειγμάτων που εμφανίζουν αυξημένες συγκεντρώσεις ολικού, ή εξασθενούς χρωμίου και ψευδαργύρου, ωστόσο επιβεβαίωσε την υποβάθμιση της ποιότητας του νερού και συνέστησε περαιτέρω διερεύνηση. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, αυτό που διαπιστώνεται είναι:

  • Συγκεντρώσεις νιτρικών ιόντων, που είναι άμεσα καρκινογόνα και όμως με τα νερά αυτά ποτίζονται καλλιέργειες.
  • Συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων πάνω από το ανώτατο επιτρεπτό όριο και σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις υπερβάσεις των ορίων συγκέντρωσης εξασθενούς χρωμίου. Ολα τα βαρέα μέταλλα είναι τοξικά και άρα καρκινογόνα.
  • Υφαλμύρωση των νερών λόγω υπεράντλησης, διαδικασία που, αν συνεχιστεί, οδηγεί στην ερημοποίηση του αττικού τοπίου.
...πρωταρχική πηγή ρύπανσης

Πρακτικά, αυτό που υποψιάζονταν φορείς και κάτοικοι της περιοχής διαπιστώθηκε περίτρανα. Οπως περίτρανα επιβεβαιώθηκε και ο υπ' αριθμόν 1 υπεύθυνος της κατάστασης: Σύμφωνα τόσο με τα στοιχεία της τελευταίας έρευνας, όσο και με την κοινή λογική, τα βιομηχανικά απόβλητα (ειδικά αυτά που προέρχονται από επιμεταλλωτήρια και βυρσοδεψεία) και η ανεξέλεγκτη διαχείρισή τους αποτελούν πρωταρχική πηγή ρύπανσης.

Οι ερευνητές του ΙΓΜΕ, οι οποίοι παρεμπιπτόντως διαμαρτύρονται για την ανεπάρκεια μέσων και χρόνου που τους παρέχονται για τις μελέτες τους, προτρέπουν την πολιτεία να πάρει μέτρα για τον έλεγχο στεγανότητας των χώρων αποθήκευσης υγρών αποβλήτων και για την απαγόρευση διάθεσης αποβλήτων στο έδαφος ή το υπέδαφος. Αλλη σημαντική πηγή υποβάθμισης και υφαλμύρωσης του νερού είναι η υπεράντληση για αρδευτικές, ή άλλες χρήσεις. Και εδώ το πρόβλημα του ελέγχου είναι βασικό: Η ανεξέλεγκτη αδειοδότηση γεωτρήσεων, αλλά και η ασύνετη χρήση λιπασμάτων στις καλλιέργειες αναμφίβολα επιτείνουν το πρόβλημα.

Πρόστιμα και τελειώσαμε;

Και αφού έτσι απλά βρήκαμε την πηγή της μόλυνσης, έτσι απλή είναι, άραγε, και η λύση του προβλήματος; Επιβάλλουμε, άραγε, πρόστιμα και τελειώσαμε; `Η, μήπως, απαγορεύουμε στους αγρότες να ποτίζουν τα χωράφια τους; Σαφώς όχι.

Πρώτον, γιατί τα πρόστιμα που πληρώνουν οι βιομήχανοι είναι τέτοια, που τους συμφέρει να συνεχίσουν να ρίχνουν τα απόβλητά τους σε πηγάδια, ή όπου αλλού βρουν.

Δεύτερον, γιατί χωρίς καμία κεντρική υποδομή καθαρισμού υγρών αποβλήτων, οι μικρές και μεσαίες βιοτεχνίες αποκλείεται να σταματήσουν να ρυπαίνουν.

Τρίτον, γιατί βιομηχανία δε σημαίνει μόνο μεταποίηση, σημαίνει και μεταφορές, βλ. το αεροδρόμιο της «Hochtiff». Σημαίνει και βιομηχανία θεάματος και μάλιστα κακού θεάματος, βλ. Ιππόδρομος. Σημαίνει, όμως, και εξορυκτική δραστηριότητα, βλ. λατομεία Μερέντας.

Μήπως ο υδροφόρος ορίζοντας μένει ανέγγιχτος από το σκουπιδαριό που συσσωρεύεται στο λατομείο του Μαλέα, ή από τα φουρνέλα που έσκαγαν μέχρι πρόσφατα; Και αν συνεχιστεί η δραστηριότητα των λατομείων για να επεκταθεί η Αττική Οδός του Μπόμπολα και των άλλων μεγαλοκατασκευαστών; Ακόμα και αν το νερό μένει ανέγγιχτο (πράγμα δύσκολο), τα αναπνευστικά προβλήματα που έχουν αυξηθεί δραματικά για τους κατοίκους της περιοχής μαρτυρούν πως ο αέρας δεν μπορεί να μείνει ανέπαφος. Τελικά, φαίνεται πως η Νομαρχία και τα 4 πρόστιμα που επέβαλε (ύψους 66.700 ευρώ) μάλλον δεν επαρκούν για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.

Τα αστικά λύματα

2. Τα λύματα που προέρχονται από τα σπίτια και θα έπρεπε να συγκεντρώνονται για να γίνεται περαιτέρω επεξεργασία. Τι γίνεται, όμως, αν δεν υπάρχει αποχέτευση; Θα μπει, λένε στα προγράμματά τους δημοτικές και νομαρχιακές αρχές. Αν και δεν έχουμε κανένα σοβαρό λόγο να τους πιστέψουμε, αναρωτιόμαστε, ακόμα και αν λένε αλήθεια, τι γίνεται με τους διάσπαρτους οικισμούς που είναι αυθαίρετοι; Μήπως μπαίνει ένα τέλος στην άναρχη δόμηση με το να νομιμοποιούνται χιλιάδες αυθαίρετα κτίσματα, ενώ παράλληλα το πρόβλημα της στέγης μεγαλώνει για χιλιάδες εργαζόμενους; Πού θα πάνε όλοι αυτοί; `Η θα αυθαιρετήσουν, ή θα μεταναστεύσουν. Και με τα μπαζωμένα ρέματα τι θα γίνει; Παλιότερα, το 80% του νερού της βροχής κατέληγε στο υπέδαφος και το 20% στη θάλασσα, ενώ τώρα τα ποσοστά έχουν αντιστραφεί, αφού η ομαλή ροή του νερού διαταράσσεται από μπαζώματα, από μετατροπές αγροτικής ή δασικής γης σε οικιστική κ.ο.κ. Φανταστείτε έτσι πόσο νερό χάνεται.

Αλλά, μήπως, το πρόβλημα της αυθαίρετης δόμησης και της ακόλουθης νομιμοποίησης δε συνδέεται και με την αλλαγή χρήσης γης που προωθείται με τους δασοκτόνους νόμους και τις αναθεωρήσεις του άρθρου 24, δηλ. με την ωμή συνδιαλλαγή κυβερνήσεων, μεγάλων, μεσαίων και μικρών οικονομικών συμφερόντων, εκκλησίας και συνεταιρισμών; Τα διδάγματα της Πάρνηθας, μας έχουν υποψιάσει ήδη αρκετά.

3. Ο αστερισμός των παράνομων χωματερών. Εδώ τα πράγματα δεν είναι τόσο άσχημα όσο φαίνονται, είναι ακόμα χειρότερα, αφού η λύση, που φέρεται αποφασισμένη να επιβάλει η κυβέρνηση της ΝΔ, είναι δημιουργία ΧΥΤΑ στην Κερατέα. Προς το παρόν, οι τοξίνες που κάνουν πάρτι στις χωματερές επιβαρύνουν έδαφος, νερό και αέρα. Οι λύσεις που πέφτουν στο τραπέζι προμηνύουν άλλο ένα μεγάλο φαγοπότι για το κεφάλαιο και ένα επιπρόσθετο βάρος για το περιβάλλον: Με μια πλατιά συναίνεση Τοπικών Αρχών της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ, αλλά και του ΣΥΝ (π.χ. Κερατέα) προωθείται, μεταξύ άλλων, και η λύση της καύσης των αποβλήτων, ως απάντηση στη δημιουργία ΧΥΤΑ. Αλλωστε, μην ξεχνάμε ότι και οι τρεις πολιτικές δυνάμεις έχουν βάλει τη σφραγίδα τους στη μετατροπή των ΟΤΑ σε μηχανισμό στήριξης της κερδοφορίας του κεφαλαίου, άρα δε μας εκπλήσσει και αυτή η τοποθέτησή τους.

4. Η ΕΥΔΑΠ ΑΕ. Από μόνη της η μετατροπή μιας δημόσιας υπηρεσίας σε ΑΕ συνεπάγεται προβλήματα, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ΑΕ που διαχειρίζεται τον σημαντικότερο ίσως φυσικό πόρο, δηλ. το νερό. Για να μιλήσουμε με τη δική τους γλώσσα, όχι την «ξύλινη» τη δική μας, αλλά τη «νεανική» τη δική τους, κάθε επιχειρηματική δράση συνεπάγεται κόστη και οφέλη. Ποιος, όμως, επωμίζεται τα κόστη και ποιος τα οφέλη; Εχουμε μια - δυο ιδέες από την πείρα μας τα τελευταία χρόνια.

Πρώτα απ' όλα, το γεγονός και μόνο ότι μέρος του δικτύου ύδρευσης συνεχίζει να είναι απαρχαιωμένο και βλαβερό μάς βάζει σε σκέψεις. Πόσο μάλλον όταν οι αυξήσεις στους λογαριασμούς (βλ. κόστος) είναι υπέρογκες και δε συνοδεύονται από αντίστοιχα έργα (βλ. οφέλη). Σε αρκετούς δήμους της Αττικής σημαντικό μέρος του δικτύου αποτελείται από αμιαντοσωλήνες.

Δεύτερον, αφού ως ΑΕ έχει σαν κύριο σκοπό το κέρδος των μετόχων της, γιατί η ΕΥΔΑΠ να καταστρώσει ένα δαπανηρό κεντρικό σχεδιασμό διαχείρισης και ελέγχου του νερού, να ελέγξει δηλ. ποιος το αντλεί και πού το χρησιμοποιεί - για εμφιάλωση, για οικιακή χρήση, για άρδευση - ποιος βάζει φίλτρα και τι ποιότητας, ποιος ρυπαίνει το νερό και γιατί κ.ο.κ. Γιατί να μην εκχωρήσει υποέργα διαχείρισης υδάτινων πόρων, έτσι ώστε, όπως διατείνεται και η ΕΕ, «η αγορά να λύσει το πρόβλημα»; Γιατί να μην κερδοσκοπήσει σε βάρος των καταναλωτών, αφού η κερδοσκοπία είναι πλέον ο κύριος σκοπός της; Γιατί να μην αξιοποιήσει τις ΣΔΙΤ, ώστε να κάνει μπίζνες νομότυπα με ιδιώτες; Α, ώστε και οι ΣΔΙΤ μπαίνουν στην εφαρμογή του colpo grosso; Γιατί όχι, άλλωστε, όπως δείχνει η διεθνής εμπειρία, το περιβάλλον έχει γίνει μια πολύ κερδοφόρα επιχείρηση. Δείτε τι γίνεται με το «χρηματιστήριο των ρύπων». Αλλά δείτε και ιστοσελίδες επιχειρήσεων που δρουν στην περιοχή και προσφέρουν υπηρεσίες καθαρισμού σε Δήμους και Κοινότητες (π.χ. Lobbe Tzilalis).

Βαθιές οι ρίζες του προβλήματος

Γίνεται τώρα σαφές γιατί το πρόβλημα του νερού εμφανίζεται σαν Λερναία Υδρα, που σε κάθε κεφάλι της ο εργαζόμενος μπορεί να δει και ένα ξεχωριστό πρόβλημα που χειροτερεύει τη ζωή του; Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πιο σοβαρές τοποθετήσεις στα διάφορα blogs στο Διαδίκτυο που ασχολούνται με το πρόβλημα του νερού στην Αττική, σε αυτά τουλάχιστον που δε διακατέχονται από πολιτικαντισμό ή από άγχος ηρωοποίησης, παραδέχονται ότι το πρόβλημα έχει βαθιές ρίζες και ότι δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Ούτε εμείς θα πρωτοτυπήσουμε λοιπόν: Οι λύσεις που προτείνουμε έχουν κόστος, απαιτούν αγώνα για να επιβληθούν, απαιτούν θυσίες, αλλά έχουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα: Είναι αναγκαίες και γι' αυτό ρεαλιστικές...

Για να το κάνουμε καθαρό εξαρχής και να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις: Δε λέμε ότι μέχρι να έρθει ο σοσιαλισμός δεν μπορεί να επιδιωχτεί κανένα μέτρο που μπορεί έστω να μας ανακουφίσει από το οξυμένο πρόβλημα. Αν η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα δεν πιέσουν για λήψη άμεσων μέτρων, τότε με το νερό που θα συνεχίσουν να πίνουν είναι αμφίβολο αν θα επιβιώσουν τελικά, ώστε να παλέψουν για το σοσιαλισμό.

Δέσμη άμεσων μέτρων διεκδίκησης

Υπάρχουν άμεσα μέτρα που το λαϊκό κίνημα μπορεί και πρέπει να βάλει στην ημερήσια διάταξη μέσα από τις μαζικές οργανώσεις του, τα συνδικάτα, τους αγροτικούς συλλόγους, τους επαγγελματικούς φορείς, τα μαθητικά συμβούλια κτλ. Εμείς ιεραρχούμε μεταξύ άλλων:

1. Την ενίσχυση των μηχανισμών ελέγχου της διαχείρισης βιομηχανικών αποβλήτων, με κεντρική ευθύνη του κράτους και συντονισμό όλων των αρμόδιων φορέων (ΕΥΔΑΠ, Νομαρχία, Δήμοι, ΙΓΜΕ). Το έμπειρο επιστημονικό δυναμικό αφθονεί. Χιλιάδες πτυχιούχοι Γεωλογίας μένουν αναξιοποίητοι, καταδικάζονται στην ανεργία, ή χαραμίζονται στον ιδιωτικό τομέα.

2. Παράλληλα με τους ελέγχους, θα πρέπει να δίνεται και διέξοδος στο πρόβλημα της διαχείρισης των αποβλήτων. Η εγκατάσταση σταθμού καθαρισμού υγρών αποβλήτων για τις βιομηχανίες της περιοχής πρέπει να μπει άμεσα σε εφαρμογή. Οι εξελίξεις στις νέες τεχνολογίες είναι τέτοιες, που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν διάφορα συστήματα μετατροπής των τοξικών αποβλήτων σε μάζες υλικών που μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν χωρίς επιβάρυνση του περιβάλλοντος.

3. Διεκδίκηση άμεσης κατασκευής αποχετευτικού δικτύου, που να συνδέει ολόκληρο τον οικιστικό ιστό της Ανατ. Αττικής. Λαμβάνοντας υπόψη τους ρυθμούς δόμησης στις περιοχές μας, το σενάριο να συνεχίζουν να λειτουργούν και να πολλαπλασιάζονται οι βόθροι, είναι εφιαλτικό. Παράλληλα με τον αποχετευτικό σχεδιασμό, το κράτος οφείλει να υλοποιήσει άμεσα αντιπλημμυρικά έργα ειδικά στις πληγείσες από τις πυρκαγιές περιοχές, καθώς εκεί ο κίνδυνος πλημμυρών έχει αυξηθεί. Η μέριμνα για τη σωστή λειτουργία των λεκανών απορροής, των χειμάρρων και των ρεμάτων, είναι συστατικό κομμάτι της διαφύλαξης των υδάτινων πόρων.

4. Να σταματήσουν να λειτουργούν οι παράνομες χωματερές εδώ και τώρα (περίπου 21 τον αριθμό στην Ανατ. Αττική και κάποιες σε δασικές εκτάσεις, όπως στην περιοχή της Λαυρεωτικής). Ο σχεδιασμός της διαχείρισης των σκουπιδιών αποκλειστικά με βάση τους ΧΥΤΑ, και ειδικά σε μια ήδη επιβαρυμένη Αττική, είναι ξεπερασμένος και αποσπασματικός. Βλαβερά και επικίνδυνα είναι και τα εναλλακτικά σενάρια εργοστασίων πυρόλυσης, ή καύσης, ή θερμικής επεξεργασίας.

Υπάρχουν τεχνολογίες διαχείρισης των απορριμμάτων φιλικές προς το περιβάλλον, που βασίζονται σε συστήματα μηχανικής αποκομιδής απορριμμάτων σε Σταθμούς Μεταφόρτωσης, συστήματα μηχανικής ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται μείωση της βλαπτικότητας των σκουπιδιών και ανάκτηση χρήσιμων υλικών. Προϋποτίθεται, βέβαια, ένας Ενιαίος Φορέας Διαχείρισης Απορριμμάτων, με αποκλειστικά δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα, με συμμετοχή των ΟΤΑ. Απορρίπτουμε, όμως, τόσο τα ανταποδοτικά τέλη καθαριότητας, όσο και την ανάθεση υπηρεσιών καθαριότητας σε ιδιώτες.

5. Οι αμιαντοσωλήνες θα πρέπει να αντικατασταθούν άμεσα και το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ να εκσυγχρονιστεί. Αντί για ΑΕ, να ιδρυθεί δημόσιος Ενιαίος Φορέας Διαχείρισης Υδάτων. Υπό την ευθύνη του να τεθούν ο έλεγχος, η διάθεση, η διαχείριση των υδάτινων πόρων και η αντιπλημμυρική προστασία.

6. Να κλείσουν οριστικά και αμετάκλητα τα λατομεία που λειτουργούν χωρίς άδεια και χωρίς να σέβονται στοιχειωδώς το περιβάλλον. Να σχεδιαστεί, παράλληλα, πρόγραμμα ανάπλασης των χώρων τους, ώστε να μην είναι δυνατή η λειτουργία τους ούτε ως σκουπιδότοπων.

Αυτές οι δέσμες μέτρων θα μπορούσαν να ανακουφίσουν, έστω προσωρινά, τα συσσωρευμένα προβλήματα που έχουν δημιουργήσει οι πολιτικές των τελευταίων κυβερνήσεων, συνεπικουρούμενες από τις δημοτικές και νομαρχιακές αρχές.

Ευθύνες ΝΔ - ΠΑΣΟΚ

Οι ευθύνες της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ δεν περιορίζονται στο ότι έθρεψαν για δεκαετίες το πολυπλόκαμο τέρας, αρνούμενοι πεισματικά να πάρουν μέτρα, μην τυχόν και θίξουν το κεφάλαιο, αλλά και στο ότι έριξαν πακτωλούς χρημάτων, πληρωμένους διπλά και τριπλά από το λαό (τόσο με φόρους, όσο και με διόδια - τέλη χρήσης) σε έργα κυρίως συγκοινωνιακά (δρόμοι, λιμάνια, αεροδρόμιο, γέφυρες), αδιαφορώντας για εκείνα τα έργα που έχουν άμεσα ανάγκη τα λαϊκά στρώματα.

Ετσι, αντί για πράσινο και ελεύθερους χώρους, μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, είδαμε τσιμεντοποίηση στα Μεσόγεια, κλείσιμο των ακτών στην παραλιακή, γην και ύδωρ (από το καλό, όχι το μολυσμένο) για τους μεγαλοξενοδόχους, τους κατασκευαστές, τους τραπεζίτες.

Ολα για το κέρδος και την ανταγωνιστικότητα, φώναζαν με μια φωνή ΝΔ - ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ, καθώς έσερναν στο χορό του Ζαλόγγου την Τοπική Αυτοδιοίκηση, με το νέο μοντέλο Δήμων να λειτουργεί σαν επιχείρηση, διευκολύνοντας τις κυβερνήσεις όταν ήθελαν τοπικά στηρίγματα για ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, για εμπορευματοποιημένη Υγεία και Παιδεία, για εμπορευματοποιημένη ΕΥΔΑΠ.

Ποια δημοτική ή νομαρχιακή αρχή τα τελευταία χρόνια αντιστάθηκε, μπήκε μπροστά, για να σταματήσουν οι αναδιαρθρώσεις υπέρ του κεφαλαίου, για να διεκδικήσει σύγχρονες υποδομές δημόσιες και δωρεάν, για να σταματήσει η μετατροπή της ΕΥΔΑΠ σε ΑΕ, για να παρθούν εντέλει αυτές οι δέσμες μέτρων που θα μας διαφυλάξουν από το μολυσμένο νερό;

Προφανώς, δεν είναι θέμα προσώπων, καθώς, απ' όσο ξέρουμε, τα πρόσωπα ενδιαφέρονται για την υστεροφημία τους, ενώ κατά κανόνα βιώνουν και αυτά τις συνέπειες των επιλογών τους, αφού ζουν και αναπνέουν στις ίδιες (πάνω - κάτω) συνθήκες. Είναι όμως θέμα πολιτικής επιλογής και τελικά ταξικού προσανατολισμού. Και ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΣΥΝ έχουν επιλέξει όχθη, εδώ και χρόνια. Το ίδιο και οι εκπρόσωποί τους στην ΤΑ.

Η αναγκαιότητα του κεντρικού σχεδιασμού

Για να πει κάποιος με ρεαλισμό ότι η ΕΥΔΑΠ θα κάνει σωστά τη δουλειά της, χωρίς να αντιμετωπίζει το νερό ως εμπόρευμα, ότι το κράτος θα κάνει συνολικό κεντρικό σχεδιασμό, με γνώμονα τις λαϊκές ανάγκες και χωρίς να δεσμεύεται από τις πιέσεις των βιομηχάνων, θα πρέπει να σκεφτεί σοβαρά το ενδεχόμενο κατά πόσο συμβιβάζονται όλα αυτά με την καπιταλιστική ανάπτυξη.

Ας σκεφτούμε, αντίθετα, τις προοπτικές μιας Λαϊκής Εξουσίας, όπου ο ίδιος ο λαός, μέσα από τις οργανώσεις και τους φορείς του, θα σχεδιάζει και θα υλοποιεί την οικονομική ανάπτυξη προς όφελός του.

Πώς αλλιώς να έχεις Ενιαίο Φορέα Διαχείρισης Υδάτων, με ευθύνη του τα υπόγεια ύδατα, την αντιπλημμυρική προστασία, την άρδευση και την ύδρευση, την ποιότητα του νερού, χωρίς να έχεις κοινωνική ιδιοκτησία στα Μέσα Παραγωγής και ειδικά στη Βαριά Βιομηχανία, στην Ενέργεια, στις Μεταφορές, στις Συγκοινωνίες;

Και πώς θα σχεδίαζες τη στελέχωση τέτοιων υπηρεσιών, αν δεν έφτιαχνες εκπαιδευτικό σύστημα στα μέτρα της κοινωνίας;

Και όταν ένας Ενιαίος δημόσιος Φορέας Διαχείρισης Υδάτων θα απειλούσε αναγκαστικά τα υπερκέρδη της ΠΕΤΡΟΛΑ, του ΤΙΤΑΝΑ, ή του Μπόμπολα, ποιος νομίζετε ότι θα υποχωρούσε;

Δε θα έπρεπε η Μεταλλουργία, η Ενέργεια, οι Τηλεπικοινωνίες, η Ναυπηγική Βιομηχανία, η Χημική Βιομηχανία, η γη και ο φυσικός πλούτος να είναι λαϊκή περιουσία;

Και αν έπρεπε ο δανεισμός του κράτους να προσανατολιστεί σε μεγάλα έργα για την ανακούφιση του λαού - και όχι για τη διευκόλυνση του κεφαλαίου - δε θα έπρεπε το χρηματοπιστωτικό σύστημα να ελέγχεται από έναν ενιαίο δημόσιο φορέα;

Και για να λύσεις το πρόβλημα της αυθαίρετης δόμησης, δεν πρέπει να κάνεις κεντρικό σχεδιασμό βιομηχανικών πάρκων, αστικών και περιαστικών ζωνών πρασίνου κ.ο.κ.;

Ποια εξουσία θα έπαιρνε το ρίσκο να απαλλοτριώσει τις απαραίτητες εκτάσεις για να δημιουργήσει υποδομές που η διεθνής εμπειρία εδώ και χρόνια έχει αναδείξει ως λειτουργικές λύσεις αστικής ανάπτυξης και να μεταφέρει εκεί βιομηχανίες, υπηρεσίες, οικισμούς;

Ποια εξουσία θα απαγόρευε να αντιμετωπίζονται η γη, τα δάση, ο ορυκτός πλούτος, οι ακτές, σαν εμπόρευμα;

Ο κεντρικός σχεδιασμός, που τον επικαλούνται όλοι γιατί γνωρίζουν κατά βάθος ότι η αναρχία της αγοράς μάς βυθίζει σε τραγικά αδιέξοδα, μπορεί να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του λαού και της νεολαίας, μόνο με την προϋπόθεση της κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής. Και το αντίστροφο, οι λαϊκές ανάγκες μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο με ριζικές αλλαγές στο επίπεδο της εξουσίας.

Αν δεν τοποθετηθείς συνολικά για το ζήτημα της εξουσίας, τότε οι προτάσεις σου γίνονται σημαίες ευκαιρίας, τις οποίες μπορεί ανετότατα να σηκώσει τόσο ο δικομματισμός, όσο και το κεφάλαιο.

Εμείς επιλέγουμε να μη στρογγυλέψουμε τα πράγματα, να μην καθησυχάσουμε, αλλά να κινητοποιήσουμε, επιλέγοντας το κόστος του αγώνα για ριζικές αλλαγές, που, ούτως ή άλλως, είναι πολύ μικρότερο από το κόστος της αδράνειας, τουλάχιστον για τους εργαζόμενους.


Γιώργος ΜΠΙΘΥΜΗΤΡΗΣ
Στελέχος της Κομματικής Οργάνωσης Αττικής του ΚΚΕ

Αποθέωση της δεξιότητας

Σχολείο του 21ου αιώνα, σχολείο του μέλλοντος, εισαγωγή νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία, «έξυπνο» σχολείο...

Οι νέες τεχνολογίες αποθεώνονται όλο και πιο έντονα, προβάλλονται ως «το φάρμακο διά πάσαν νόσον». Η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών (Η/Υ) από πολύ μικρές ηλικίες παρουσιάζεται ως κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας, που αν ο νέος δεν ακολουθήσει παράλληλα με τα πρώτα του βήματα στο σχολείο «θα χάσει το τρένο». Αλλωστε, προωθείται η είσοδος των υπολογιστών ακόμα και στα ...νηπιαγωγεία, καθώς επιδίωξη του κεφαλαίου είναι να αποκτήσουν οι εργαζόμενοι, από νήπια ακόμα, συγκεκριμένες χρηστικές δεξιότητες... Ωστόσο, η περιήγηση στο διαδίκτυο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη μόρφωση που θα έπρεπε να δίνει το εκπαιδευτικό σύστημα, ούτε βέβαια μπορεί να αντικαταστήσει τους δασκάλους, τα βιβλία ή το «μαυροπίνακα».

Οταν το εργαλείο γίνεται ...θεός

Οι κυβερνητικές εξαγγελίες για έναν Η/Υ ανά μαθητή προβάλλονται με τόσο καμάρι που νομίζει κανείς ότι η απόκτηση και μόνο ενός Η/Υ ισοδυναμεί με άλματα στη γνώση που θα λάβει ένας νέος. Η αξιοποίηση των αμέτρητων δυνατοτήτων που παρέχει το διαδίκτυο είναι προφανώς ιδιαίτερα σημαντική και η δυνατότητα πρόσβασης στις πηγές πληροφόρησης θα έπρεπε να είναι κατοχυρωμένη. Ωστόσο, έρευνες δείχνουν ότι η ικανότητα στη χρήση Η/Υ δε συνδέεται απαραίτητα με τη γνώση και τη μόρφωση. Η χρήση Η/Υ, ιδιαίτερα όταν ξεκινάει από πολύ μικρές ηλικίες, όταν ο νέος δεν έχει δημιουργήσει φίλτρα αξιολόγησης και κατανόησης, συμβάλλει στη συλλογή αποσπασματικών πληροφοριών και δε βοηθάει την ανάπτυξη συνθετικής σκέψης και την απόκτηση πραγματικής γνώσης.

Οπως δείχνει μελέτη του «Κέντρου για την πληροφορική συμπεριφορά και την αξιολόγηση της έρευνας», που διενεργήθηκε υπό την εποπτεία της Βιβλιοθήκης του Λονδίνου, σχετικά με την «πληροφορική συμπεριφορά του ερευνητή του μέλλοντος», «παρόλο που οι νέοι επιδεικνύουν μια φαινομενική ευκολία και εξοικείωση με τους Η/Υ, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις μηχανές αναζήτησης, κοιτάζουν παρά διαβάζουν και δεν κατέχουν τις κριτικές και αναλυτικές ικανότητες για να αποτιμήσουν τις πληροφορίες που βρίσκουν στο διαδίκτυο».

«Παρομοίως, ερευνητές έχουν βρει ότι νέοι άνθρωποι δείχνουν συστηματική έλλειψη προσοχής στο ζήτημα της εγκυρότητας. Σε μια μελέτη πολλοί έφηβοι νόμιζαν ότι αν μια ιστοσελίδα ήταν καταχωρημένη από το Yahoo θεωρούνταν και έγκυρη», αναφέρεται στην έρευνα. Η θεοποίηση του διαδικτύου, μέχρι του σημείου να προβάλλεται ως συστατικό στοιχείο της εκπαίδευσης και να αντιμετωπίζεται ως «από καθέδρας» διδασκαλία, μπορεί να παραπλανήσει. Οταν μάλιστα τα ίδια τα σχολικά βιβλία έχουν στις σελίδες τους καταχωρήσεις από το διαδίκτυο, παραπομπές σε ιστοσελίδες και οι μέθοδοι διδασκαλίας στοχεύουν οι νέοι να δέχονται ως θέσφατο ό,τι τους πλασάρεται, γιατί να αναρωτηθούν για την εγκυρότητα των πληροφοριών;

Λέξεις - κλειδιά

Είναι ενδεικτικό ότι στην ίδια έρευνα επισημαίνεται πως «ιδιαίτερα τα παιδιά τείνουν να κάνουν πολύ περιορισμένους συναφείς συσχετισμούς, λαμβάνοντας υπόψη την παρουσία ή απουσία λέξεων που περιγράφουν ακριβώς το ζητούμενο θέμα: Το αποτέλεσμα είναι να χάνουν πολλά σχετικά έγγραφα και να καταλήγουν να επαναλαμβάνουν τις αναζητήσεις. Η αναζήτηση πληροφοριών τείνει να σταματάει στο σημείο εκείνο στο οποίο τα άρθρα βρέθηκαν και τυπώθηκαν, ενώ μικρή προσοχή δίνεται στο περιεχόμενο του άρθρου».

Με τη «διαθεματικότητα» παραγκωνίζεται η συστηματική και ολοκληρωμένη διδασκαλία διακριτών μαθημάτων και τη θέση της παίρνει η αποσπασματική διδασκαλία διαφόρων θεμάτων, ταυτόχρονα, από τη σκοπιά όλων των επιστημών. Ετσι, όλα «εξηγούνται» με τρόπο εντελώς ασύνδετο και αποσπασματικό. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι αν ο μαθητής αναζητεί πληροφορίες για τη Μεσόγειο Θάλασσα (λέξη - κλειδί), δε θα του φανεί άσχετη η ιστοσελίδα για τη μεσογειακή αναιμία, τη μεσογειακή διατροφή... Γιατί να θεωρήσει όμως σχετικό με το θέμα του ένα δημοσίευμα που αναφέρεται στα νησιά του Αιγαίου ή του Ιονίου αν δεν έχει τη λέξη - κλειδί; Αλλωστε, μια αναζήτηση με τη λέξη - κλειδί «Μεσόγειος» «κατεβάζει» περίπου 33.500 αποτελέσματα: Από τη Μεσόγειο Θάλασσα (εγκυκλοπαιδικά, γεωγραφικά και ιστορικά στοιχεία), μέχρι ιστοσελίδες οικολογικών οργανώσεων, τουριστικών επιχειρήσεων και πάρα πολλά δημοσιεύματα στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο!

Φαστ πληροφόρηση

Στην εποχή του τρέχα να προλάβεις (από το φροντιστήριο και τις ξένες γλώσσες, μέχρι τη δουλειά ήλιο με ήλιο) οι πληροφορίες, το φαγητό, η διασκέδαση, η απόκτηση «γνώσης» πρέπει να γίνονται γρήγορα. Οπως επισημαίνεται στην έρευνα, «τα γνωρίσματα της ερευνητικής συμπεριφοράς τα οποία είναι κοινά στους νεότερους χρήστες - ανυπομονησία στην έρευνα και την περιήγηση και μηδενική ανοχή σε κάθε καθυστέρηση στην ικανοποίηση των πληροφοριακών αναγκών τους - τώρα γίνονται ο κανόνας για όλες τις ηλικιακές ομάδες, από τους νέους μαθητές μέχρι τους αποφοίτους και τους καθηγητές».

Επίσης, εκτιμάται ότι «οι σπουδαστές συνήθως προτιμούν την αναζήτηση στον παγκόσμιο ιστό του Google από την πιο εκλεπτυσμένη αλλά περισσότερο χρονοβόρα αναζήτηση που παρέχει η βιβλιοθήκη, όπου οι σπουδαστές πρέπει να κάνουν ξεχωριστές αναζητήσεις σε κατάλογο στο δίκτυο και σε κάθε βάση δεδομένων πιθανού ενδιαφέροντος, αφού πρώτα ταυτοποιήσουν ποιες βάσεις δεδομένων μπορεί να είναι σχετικές. Επιπρόσθετα, δεν αποδίδουν όλες οι έρευνες σε καταλόγους και βάσεις δεδομένων βιβλιοθηκών πλήρες κείμενο πληροφοριών και οι σπουδαστές της γενιάς του διαδικτύου θέλουν όχι μόνο γρήγορες απαντήσεις, αλλά και πλήρη ικανοποίηση των πληροφοριακών τους απαιτήσεων επί τόπου». Στο πιάτο, γρήγορα, αποτελεσματικά, εύπεπτα. Πόσο μπορεί όμως αυτό να συστήσει μελέτη, επιστημονική έρευνα;

Ειδικά δε για τις ψηφιακές βιβλιοθήκες, που παρέχουν πλούτο επιστημονικών άρθρων και δημοσιεύσεων, καταγράφονται τα εξής: «Περίπου 60% των χρηστών δε βλέπουν περισσότερες από 3 σελίδες ηλεκτρονικών επιστημονικών περιοδικών και στην πλειοψηφία τους (65%) δεν επιστρέφουν στην ιστοσελίδα. Ο χρήστης περνάει τον ίδιο χρόνο για να βρει αυτό που αναζητεί όσο και για να δει τι βρήκε. Ο μέσος χρόνος που δαπανούν οι χρήστες σε αυτές τις ιστοσελίδες είναι πολύ μικρός: 4 - 8 λεπτά!». Είναι προφανές ότι τόσος χρόνος δεν επαρκεί παρά μόνο για... διαγώνιο «διάβασμα»!

Ετσι επισημαίνεται ότι «νέες μορφές διαβάσματος εμφανίζονται στο προσκήνιο καθώς οι χρήστες φυλλομετρούν οριζοντίως μέσω τίτλων, περιεχομένων και περιλήψεων», και σχολιάζεται: «Σχεδόν φαίνεται σαν να πηγαίνουν στο διαδίκτυο για να αποφύγουν να διαβάσουν με την παραδοσιακή έννοια»!

Νέοι με χρηστικές δεξιότητες

Οπως φαίνεται και από τα στοιχεία της παραπάνω έρευνας, οι νέες τεχνολογίες είναι ένα εργαλείο άντλησης πλούτου πληροφοριών. Η χρήση όμως Η/Υ δε συνδέεται με τη μόρφωση, ούτε από μόνη της ανοίγει δρόμους για την κατάκτηση μόρφωσης. Η χρήση των Η/Υ αποτελεί μια από τις οχτώ βασικές δεξιότητες (επικοινωνία στη μητρική και ξένες γλώσσες, αριθμητική, βασικές ικανότητες στην επιστήμη και την τεχνολογία, χειρισμός Η/Υ, επιχειρηματικότητα, διαπροσωπικές και διαπολιτισμικές ικανότητες και «μαθαίνω πώς να μαθαίνω») που προωθεί η ΕΕ, με βάση τις ανάγκες του κεφαλαίου για αύξηση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, μακριά από τις μορφωτικές ανάγκες του λαού. Πρόκειται για βασικές χρηστικές δεξιότητες που πρέπει να έχει ο ευέλικτος και φτηνός εργαζόμενος, που περιπλανιέται διά βίου από κατάρτιση σε κατάρτιση.

Στο σχολείο του σήμερα οι νέοι λαμβάνουν γνώσεις φαστ - φουντ, συλλέγουν πληροφορίες ασύνδετες μεταξύ τους, χωρίς να μελετούν και να διδάσκονται ενιαία και στην αλληλοσύνδεσή τους τους φυσικούς και κοινωνικούς νόμους, να ερμηνεύουν τα φαινόμενα, να συγκρίνουν, να αποκτούν στέρεες βάσεις πάνω στις οποίες θα χτιστεί μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Γιατί το περιεχόμενο του σχολείου κινείται στη λογική του λίγο απ' όλα, του βομβαρδισμού των μαθητών με σκόρπιες πληροφορίες, στην εκμάθηση χρηστικών δεξιοτήτων.

Η διάδοση της χρήσης των Η/Υ στην εκπαίδευση, πέρα από την παροχή δεξιοτήτων στους αυριανούς εργαζόμενους, βασίζεται και σε άμεσους οικονομικούς δείκτες. Η εκπαίδευση είναι μια ελκυστική αγορά για τις επιχειρήσεις. Πρόσφατο είναι το παράδειγμα της κύρωσης της συμφωνίας της κυβέρνησης με τη «Μάικροσοφτ», που της δίνει τον μονοπωλιακό έλεγχο των ηλεκτρονικών συστημάτων του ελληνικού δημοσίου, συμπεριλαμβανομένων σχολείων και πανεπιστημίων. Αλλωστε, μετά τη συνάντησή του με τον Μπ. Γκέιτς, ο υπουργός Παιδείας μίλησε για προώθηση μνημονίου συνεργασίας με την εταιρεία και συστηματοποίηση της συνεργασίας για το «περιεχόμενο του έξυπνου σχολείου». Κάπως πρέπει και οι πολυεθνικές να πουλήσουν τα προϊόντα τους...


Ελένη ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ