Η εκπαιδευτική πολιτική που ακολούθησε η κυβέρνηση το 2001 αποτέλεσε συνέχεια της «μεταρρύθμισης», που ξεκίνησε τέσσερα χρόνια πριν, ενώ ενείχε και στοιχεία νέων μέτρων, που σχεδιάζει το υπουργείο Παιδείας, στην κατεύθυνση της ολοκλήρωσης ενός εκπαιδευτικού μοντέλου, το οποίο όσο πάει και απομακρύνεται από τις ανάγκες του λαού και της κοινωνίας. Και που μέρα με τη μέρα δείχνει τα πραγματικά ολέθρια αποτελέσματά του και αναδεικνύει την ανάγκη ανατροπής του...

Η λεγόμενη ανωτατοποίηση των ΤΕΙ χαρακτήρισε το πρώτο εξάμηνο του εκπαιδευτικού 2001, με την προώθηση του σχετικού νομοσχεδίου και τις αντιδράσεις που αυτό προκάλεσε. Το υπουργείο Παιδείας επιδόθηκε σε μία άνευ προηγουμένου προπαγάνδα (την οποία ονόμασε «διάλογο») για να πείσει για την αναγκαιότητα και «επαναστατικότητα» του εγχειρήματος, το οποίο ουσιαστικά ήρθε να στρώσει το δρόμο για την εφαρμογή των αποφάσεων της Διακήρυξης της Μπολόνια.

Το νομοσχέδιο, που κατατέθηκε τον Απρίλη εν μέσω αντιδράσεων, διαχώριζε την ανώτατη εκπαίδευση σε δύο τομείς, τον πανεπιστημιακό και τον τεχνολογικό. Σε ό,τι αφορά στο πτυχίο, ορίζεται ότι «το πτυχίο που χορηγείται από τμήματα ΤΕΙ είναι βασικός τίτλος σπουδών ανώτατης εκπαίδευσης, ο οποίος δίνει τη δυνατότητα πρόσβασης σε προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών σε ελληνικά ή ξένα πανεπιστήμια, με τις προϋποθέσεις που εκάστοτε ισχύουν για τους πτυχιούχους της ανώτατης εκπαίδευσης», ενώ δίνεται η δυνατότητα στα ΤΕΙ να συμμετέχουν σε μεταπτυχιακά που διοργανώνονται σε πανεπιστήμια, τα οποία και θα χορηγούν τους τίτλους μεταπτυχιακών σπουδών. Ο μεγαλύτερος όγκος του νομοσχεδίου αναφέρεται στο προσωπικό των ΤΕΙ και εισάγει τη βαθμίδα του αναπληρωτή καθηγητή ανάμεσα στις βαθμίδες καθηγητή και επίκουρου καθηγητή.

Οι αντιδράσεις φοιτητών, σπουδαστών, πανεπιστημίων ξεκίνησαν από τις αρχές του Φλεβάρη, με κλεισίματα σχολών, μαζικές κινητοποιήσεις και έφτασαν μέχρι τις παραιτήσεις Πρυτανικών Αρχών, ενώ αντιδράσεις υπήρξαν και από το εκπαιδευτικό προσωπικό των ΤΕΙ. Το αίτημα για «ενιαία ανώτατη εκπαίδευση» πρόβαλλε - και προβάλλει - επίκαιρο καθώς η «επόμενη μέρα» των ΤΕΙ δικαίωσε όσους μιλούσαν για ανωτατοποίηση- απάτη, για μια «ανωτατοποίηση» που δε διευρύνει την ανώτατη εκπαίδευση, η οποία αντίθετα συρρικνώνεται, περιορίζονται οι απόφοιτοί της, η πλειοψηφία των οποίων αντικαθίσταται από ένα φτηνό και «ευέλικτο» εργατικό δυναμικό μέσου επιπέδου, χωρίς δικαιώματα και με την ψευδαίσθηση του πανεπιστημιακού τίτλου.

Το 2001 υπήρξε η χρονιά σχεδιασμού ενός νέου τοπίου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ώστε αυτή να προσαρμοστεί στις ανάγκες της «αγοράς», των αναγκών δηλαδή του μεγάλου κεφαλαίου. Την περίφημη Διακήρυξη της Μπολόνια, ήρθε το Μάη να επικυρώσει η Σύνοδος υπουργών Παιδείας της Πράγας. Στο κοινό ανακοινωθέν που υπέγραψαν οι 32 υπουργοί αποτυπώνεται η δέσμευσή τους για δημιουργία του «Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης» μέχρι το 2010. Βασικά σημεία της Διακήρυξης είναι τα εξής: Υιοθέτηση ενός συστήματος τίτλων σπουδών που θα είναι εύκολα αναγνώσιμοι και συγκρίσιμοι. Υιοθέτηση ενός συστήματος σπουδών που θα στηρίζεται βασικά σε δύο κύκλους. Καθιέρωση ενός συστήματος διδακτικών μονάδων. Προώθηση της κινητικότητας. Προώθηση της ευρωπαϊκής συνεργασίας στη διασφάλιση της ποιότητας. Προώθηση των ευρωπαϊκών διαστάσεων στην ανώτατη εκπαίδευση.

Σε ό,τι αφορά στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, το υπουργείο Παιδείας έριξε το βάρος στην προώθηση των «καινοτόμων» δράσεων αλλά και στο να στρώσει το έδαφος για την εφαρμογή της επικείμενης αξιολόγησης. Αυτό όμως που χαρακτήρισε τη χρονιά που πέρασε ήταν οι πρωτοφανείς ελλείψεις σε διδακτικό προσωπικό και υποδομές με τις οποίες άνοιξε η νέα χρονιά. Πάνω από 14.000 αναπληρωτές εκπαιδευτικοί και ωρομίσθιοι τοποθετήθηκαν για να καλύψουν κενά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΟΛΜΕ, από τα οποία πολλά αφορούν σε οργανικές θέσεις ενώ τα κενά μέχρι τις αρχές Δεκέμβρη ξεπερνούσαν τις 1.500 θέσεις. Αποτέλεσμα, μέχρι τις διακοπές των Χριστουγέννων να χαθούν χιλιάδες διδακτικές ώρες χωρίς να έχει εξασφαλιστεί ότι αυτό δε θα συμβεί και με τη νέα χρονιά.

Στη λογική της αδιοριστίας σε οργανικές θέσεις, από το καλοκαίρι το υπουργείο Παιδείας παρουσίασε ένα νέο νομοθέτημα για τους αναπληρωτές, το οποίο επιταχύνει την κατάργηση της επετηρίδας και διαιωνίζει την ομηρία των χιλιάδων αναπληρωτών.

Κατά τ' άλλα, ήδη «πληγωμένη» από την εφαρμογή της «μεταρρύθμισης» η εκπαίδευση μέτρησε και πάλι απώλειες στο μαθητικό πληθυσμό του λυκείου, που μειώνεται σταθερά, πλησιάζοντας το στόχο οι μισοί μαθητές να τελειώνουν λύκειο και οι υπόλοιποι να ακολουθούν το δρόμο της μισοκατάρτισης των Τεχνικών Επαγγελματικών Εκπαιδευτηρίων, που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα εγκατάλειψης.

Την ίδια στιγμή το υπουργείο Παιδείας ρίχτηκε «στα γεμάτα» στην προσπάθεια προώθησης της λεγόμενης Ολυμπιακής Εκπαίδευσης, στόχο τον οποίο υπηρέτησε και η δημιουργία θέσης υφυπουργού Παιδείας για ζητήματα «εθελοντισμού», στην οποία τοποθετήθηκε η Ε. Κούρκουλα.

Από τη χρονιά που πέρασε δεν έλειψαν οι αγώνες των μαθητών, εκπαιδευτικών, φοιτητών, σπουδαστών αλλά και εργαζομένων ενάντια στην αντιεκπαιδευτική πολιτική. Με κλιμακούμενες κινητοποιήσεις οι σπουδαστές και οι φοιτητές ζήτησαν αναβάθμιση των σπουδών τους και κατήγγειλαν την απάτη της «ανωτατοποίησης», ενώ οι μαθητές ήταν παρόντες στους δρόμους με πολύμορφες κινητοποιήσεις, στους δήμους τους, στα σχολεία τους, με μαζική παρουσία και στα αντιπολεμικά συλλαλητήρια που έγιναν τη χρονιά που πέρασε.

Η χρονιά έκλεισε με το νομοσχέδιο για τη διοίκηση της εκπαίδευσης, την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών και την επιμόρφωση να βρίσκεται ήδη στη Βουλή μετά από διαρκείς αναβολές στην προώθησή του. Αναμένεται, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του υπουργείου Παιδείας, να ψηφιστεί στις αρχές του Γενάρη και να εφαρμοστεί από την ερχόμενη σχολική χρονιά σε συνδυασμό και με άλλα μέτρα για τους εργαζομένους. Στο μεταξύ, οι εκπαιδευτικοί ετοιμάζονται για κινητοποιήσεις μέσα στο Γενάρη.

Ωστόσο, όλα δείχνουν ότι το υπουργείο Παιδείας θα στρέψει την προσοχή του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το υπουργείο έχει προαναγγείλει νομοθετική ρύθμιση, η οποία θα βάζει φραγμό στις μετεγγραφές φοιτητών από το εξωτερικό. Παράλληλα, ήδη κυοφορούνται δύο νομοσχέδια που συνιστούν από μόνα τους «μεταρρύθμιση» και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, εισάγοντας νέα αντιδραστικά δεδομένα. Πρόκειται για τα νομοσχέδια που αφορούν στα μεταπτυχιακά και στην έρευνα καθώς και στην αξιολόγηση της ανώτατης εκπαίδευσης. Ηδη στο σχεδιασμό του υπουργείου Παιδείας έχει τεθεί ως ορίζοντας προώθησης των παραπάνω ο Ιούνης του 2002 ενόψει της συνόδου υπουργών Παιδείας, που θα γίνει το 2003 στο Βερολίνο.